De POH-verslavingszorg in de praktijk

Voor mensen die problemen hebben door middelengebruik maar die hun leven nog goed op orde hebben, is de stap naar de verslavingszorg soms wat te groot. Daarom is het goed om te weten dat zij vaak ook terecht kunnen bij de praktijkondersteuner verslavingszorg van de huisarts. De huisarts wordt in zijn of haar werk ondersteund door verschillende praktijkondersteuners, ook wel praktijkondersteuners huisarts genoemd (POH’s). De verschillende POH’s ondersteunen vanuit hun eigen aandachtsgebied de huisarts. Zo kennen we de POH-GGZ, de POH-somatiek (die patiënten begeleidt bij chronische klachten zoals hoge bloeddruk, astma of diabetes), de POH-ouderenzorg en de POH-jeugd. Novadic-Kentron heeft vele verslavingsconsulenten die als POH-verslavingszorg actief zijn in de Brabantse huisartsenpraktijk. Zij begeleiden patiënten die bijvoorbeeld willen stoppen of minderen met alcohol, die hun medicijngebruik willen afbouwen of hun game/gokgedrag willen onderzoeken. Ook worden partners of ouders meegenomen in de behandeling, of krijgen zij apart ondersteuning als dat nodig is.

Janneke de Jong is onlangs Peter van Rijsbergen opgevolgd als accountmanager voor diverse zorggroepen in Brabant: regionale koepels waar veel huisartsengroepen (hagro’s) bij aangesloten zijn. Daarnaast is Janneke een deel van haar tijd zelf als POH-verslavingszorg in de praktijk werkzaam.

Heel Brabant

Janneke: “Als accountmanager onderhoud ik de contacten met op dit moment zes zorggroepen in Brabant, waaronder zo’n 450 huisartsen vallen. Binnenkort hopen we een pilot in een nieuwe regio te starten en met andere regio’s zijn we in gesprek. Uiteindelijk is het de bedoeling om een Brabant-brede dekking te realiseren. Mijn werk als accountmanager is gebaseerd op vier pijlers. Wanneer er contracten zijn gesloten met de betreffende zorggroep, wordt er eerst een POH-verslavingszorg gepositioneerd binnen de huisartsenpraktijken. Vervolgens kunnen de huisartsen gebruikmaken van de expertise van een verslavingsarts van Novadic-Kentron. Dit kan via de POH-verslavingszorg of rechtstreeks. Als derde ga ik als participeren in het netwerk van de zorggroep. En ten slotte kunnen wij scholing verzorgen voor de huisartsen en hun POH’s. Uit ervaring is gebleken dat op deze manier de patiënten met verslavingsproblemen beter opgemerkt worden door huisartsen en een meer passende behandeling kunnen krijgen.”

Scholing

“Bij het participeren in het netwerk bespreken we verschillende thema’s, zoals de wachtlijsten, het optimaliseren van de samenwerking met de praktijkondersteuners van NK en verschillende innovatietrajecten. De scholingen die we voor huisartsen en andere praktijkondersteuners op het gebied van verslaving verzorgen, voer ik meestal uit met een van onze verslavingsartsen. Ik heb bij de functie van accountmanager veel baat bij mijn jarenlange ervaring als POH-verslavingszorg. Ik ben twaalf jaar geleden begonnen als verslavingsconsulent bij NK, dat later werd overgenomen door Roder Consult. Inmiddels werk ik weer bij NK als POH-verslavingszorg/verslavingsconsulent. Dat doe ik nu nog voor elf uur in de week, voor zestien uur ben ik aangesteld als accountmanager.”

Drie taken

“De POH’s-verslavingszorg van NK hebben een takenpakket dat in grote lijnen uit drie onderdelen bestaat. In de eerste plaats zijn we het eerste aanspreekpunt voor de huisarts. De huisarts moet weten dat hij of zij altijd een beroep kan doen op ons en moet ervan op de hoogte zijn welke ondersteuning hij of zij van onze organisatie kan verwachten. Een tweede belangrijke taak is het eerste gesprek met de patiënt, waarin we op verzoek van de huisarts of praktijkondersteuners van andere disciplines de triage verzorgen. Daarbij brengen we de problematiek in beeld en stellen we een behandeling voor. Dat kan een verwijzing zijn naar NK of een andere instelling voor een ambulant of klinisch behandeltraject. Maar het is ook mogelijk dat we zelf de behandeling van de betreffende patiënt opstarten. Behandelen van patiënten is onze derde taak, die vaak gestart wordt als de problemen van de patiënt met middelengebruik niet te zwaar zijn.”

Vijfentwintig glazen alcohol per dag

“Ik licht graag met een recente casus uit mijn dagelijkse praktijk toe hoe zo’n behandeling eruit kan zien. Het gaat in dit voorbeeld om een man van middelbare leeftijd, die zich heeft laten doorverwijzen door zijn huisarts wegens zijn alcoholgebruik. Deze man vertelt twintig tot vijfentwintig glazen alcohol per dag te drinken. Wat begon als een manier om hem te helpen zich te kunnen ontspannen en zijn problemen te vergeten, is nu een probleem geworden waar hij aan wil werken. Dit alcoholprobleem speelt als een rode draad door zijn leven. Er zijn periodes geweest waarbij hij in staat bleek minder te drinken, maar nooit eerder heeft hij hier hulp voor gezocht. Hij twijfelt of hij wel in staat zal zijn om zijn drinkpatroon te doorbreken. Naast of misschien wel door de hoeveelheid alcohol die hij drinkt, heeft hij klachten als onzekerheid, piekeren en somberheid. Ook wil hij aan de slag met zijn overgewicht.”

Abstinentie

“Deze patiënt is gemotiveerd om zijn alcoholgebruik aan te pakken, daar ga ik hem bij helpen. Daarnaast ga ik samen met hem onderzoeken of gecontroleerd gebruik een haalbaar doel is of dat er overgegaan moet worden naar geheelonthouding oftewel abstinentie. Gezamenlijk gaan we het behandeltraject aan, waarbij geleidelijk zijn alcoholgebruik wordt afgebouwd. Het is mooi om te zien dat deze man steeds meer vertrouwen krijgt in zichzelf en alle voordelen ervaart van minder alcohol drinken, maar vooral nog meer voordelen van helemaal stoppen met alcohol. Dit motiveert hem om de keuze te maken voor abstinentie. Na afsluiting van ons behandeltraject is hij daarin geslaagd. Hij is gestopt met drinken, heeft zijn zelfvertrouwen teruggevonden en is veel actiever geworden. Hij is trots op wat hij heeft bereikt en ik ben er trots op en tevreden dat ik hem daarbij heb kunnen helpen.”

Een tien

Dat komt ook tot uiting in de reactie die deze patiënt later plaatst op ZorgkaartNederland. Daar kunnen patiënten en cliënten hun ervaring met een instelling of hulpverlener waarderen met een cijfer en een eventuele toelichting. Deze man gaf een tien en schreef de volgende toelichting:

“Ik ben zeer tevreden en had niet verwacht dat ik binnen een jaar van mijn problemen af zou zijn. Janneke de Jong is zeer bekwaam en heeft mij gedurende de behandeling altijd een gevoel gegeven van 100% vertrouwen en professionaliteit. Ik had na een paar weken al het gevoel en vertrouwen in dat het zou gaan lukken. En dat is dus ook gebeurd. Mijn dagelijks leven is op een zeer positieve manier veranderd en ik ga ervan uit dat dit permanent zal zijn!! Nogmaals dank en natuurlijk aan Janneke in het bijzonder!”

Janneke: “Zo’n waardering geeft veel voldoening en is een bewijs dat we patiënten soms veel te bieden hebben. We krijgen ook vaak een bloemetje, mooi toch!”