Cijfers derde kwartaal 2020

In dit artikel vindt u de belangrijkste cijfers tot en met het derde kwartaal van 2020: u vindt hier cijfers over de totale instroom van cliënten en specifiek over jongeren. U vindt er informatie over het aandeel klinische behandeling, verschillende leeftijdscategorieën en primaire problematiek. Ook vindt u in dit artikel cijfers over de herstelondersteunende zorg en ons personeelsbestand in het derde kwartaal van 2020.

Alle cliënten

In de eerste drie kwartalen van 2020 waren 6.743 cliënten in behandeling, versus 6.795 in de eerste drie kwartalen van 2019. Van hen zijn 814 cliënten klinisch opgenomen. Dit zijn alle opnames, ook andere financieringsstromen dan DBC en DBBC, maar exclusief woonvoorzieningen (hostels).

Primaire problematiek Aantal
Alcohol 2.201
Opwekkende middelen (cocaïne, amfetamine) 1.046
Opiaten 800
Cannabis 844
GHB 139
Gokken 194
Medicijnen (o.a. benzodiazepines) 76
Internet (gamen, chatten, erotiek) 42
Ketamine 61
Xtc 5
Overig1 155
Onbekend2 1.180

1 Bijvoorbeeld: lachgas, nicotine, hallucinogenen

2 Bijvoorbeeld omdat cliënten zich nog in de intake/diagnostiekfase bevinden, omdat ze alleen nog urinecontroles krijgen of omdat het cliënten zijn van de dag- en nachtopvang, een woonvoorziening of cliënten die behandeling krijgen via huisartsenpraktijken (onderaannemerschap)

Geslacht Aantal
Man 5.070
Vrouw 1.672
Onbekend 1

 

Leeftijd Aantal
Jonger dan 18 67
18-23 626
24-50 4.294
ouder dan 50 1.756

Jeugd en jongeren (12-24 jaar)

Tot en met het derde kwartaal van 2020 zijn in totaal 693 jongeren door Kentra24 (onderdeel van Novadic-Kentron) behandeld (van wie 105 klinisch), versus 533 in de eerste drie kwartalen van 2019.

Primaire problematiek Aantal
Cannabis 275
Opwekkende middelen (cocaïne, amfetamine) 103
Alcohol 68
Gamen 18
Gokken 31
GHB 10
Xtc 4
Opiaten 6
Overig 49
Onbekend 129

 

Leeftijd aantal
13 2
14 3
15 9
16 22
17 31
18 55
19 88
20 120
21 129
22 106
23 128

 

Geslacht Aantal
Man 538
Vrouw 155

Cijfers herstelondersteunende zorg derde kwartaal

Aantal cliënten die deelnemen aan aanbod Herstelondersteunende zorg

Aanbod Aantal
Samen herstellen 417
Ervaringsgroepen 16 (door corona online ervaringsgroep)
Coachingsgroepen 54

Aantal herstelmedewerkers (vrijwilligers) en ervaringsdeskundigen

Afdeling/project Aantal
Herstelmedewerkers Herstelpunten 7
Herstelmedewerkers Samen herstellen 35
Herstelmedewerkers afdelingen 8
Project De Reden (Verslavingsreclassering) 5
Ervaringsdeskundigen 13
Stagiaires 2
BBL 5

Aantal medewerkers

Aantal fte per 1 juli 2020: 737
Aantal medewerkers per 1 juli 2020: 863

Aantal fte per 1 oktober 2020: 735
Aantal medewerkers per 1 oktober 2020: 858

 

Mondkapje op alle locaties van Novadic-Kentron verplicht

Vanaf 13 oktober 2020 moeten alle medewerkers, cliënten en bezoekers van NK een mondkapje dragen. Het mondkapje is verplicht op alle plekken binnen waar meerdere mensen tegelijk kunnen komen. Dit betekent dat je een mondkapje moet dragen in de hallen, gangen, wachtruimtes en verzamelruimtes van NK. Ook als je geen klachten hebt. Het is de bedoeling dat iedereen zelf een eigen mondkapje meeneemt.

Het mondkapje mag weer af in de spreekkamers en op de verpleegafdelingen van NK (de kliniek), op de kantoren of in de vergaderzalen, of als je weer buiten bent. Natuurlijk mag je het mondkapje ook op houden.

Bezoekers van de kliniek moeten ook een mondkapje dragen op de afdeling. Dit geldt voor vrienden en familie, maar ook voor hulpverleners van andere instellingen.

Lees hier meer over maatregelen tegen corona bij NK

Behandeling met Virtual Reality bij aanhoudende pijn en verslaving aan medicijnen

Sinds maart 2019 heeft Novadic-Kentron een behandeling voor verslaving aan medicijnen, alcohol of cannabis bij aanhoudende pijn. Vanaf oktober is deze behandeling uitgebreid met een zeer moderne behandeling, namelijk Virtual Reality! Met een VR-bril komt de cliënt in de 3D-omgeving van Reducept, waar hij of zij een rondleiding krijgt in het pijnsysteem van het lichaam. De cliënt krijgt uitleg over hoe pijn precies werkt en in de 3D-omgeving pakt hij of zij de pijn op een speelse manier aan. Deze behandeling is een geweldige aanvulling op de behandeling van pijn en bovendien een beter en gezonder alternatief dan middelen zoals pijnmedicatie, alcohol of drugs! De behandeling is onderdeel van de behandeling medicatieverslaving bij aanhoudende pijn die NK geeft. In deze behandeling krijgt de cliënt inzicht in het ontstaan en de functie van pijn. Daarna werken we in kleine stapjes aan het verminderen en uitdoven van de pijn. Ook werken we aan het verminderen of stoppen van de pijnstillers of andere verslavende middelen. De behandeling is beschikbaar in de regio’s Midden-Brabant en Noordoost-Brabant, voor iedereen die problemen heeft met middelengebruik door aanhoudende pijn. De behandeling wordt vergoed vanuit de basisverzekering.

Lees hier meer over het pijnprogramma van Novadic-Kentron of kijk hoe u zich kunt aanmelden.

Informatie over Reducept vindt u op www.reducept.com

Voorwoord: Nieuwe Kanten

Bij Novadic-Kentron werken we aan Nieuwe Kansen. Maar dit jaar leren we ook heel veel Nieuwe Kanten kennen. Velen van ons dachten in maart nog dat de zomer – die toen nog ver weg leek – wel weer als vanouds zou zijn. Vol reizen, festivals en zomerfeesten met familie en vrienden. Maar corona speelt nog steeds een grote rol in ons leven en in plaats van het oude normaal, leven we nu in het nieuwe normaal. We hebben nog geen volledige vrijheid in hoe we werken, met wie we op welke manier omgaan en hoe we onze vrije tijd doorbrengen. Alles wat we doen, is nog omgeven met mitsen en maren.

Door al die beperkingen leren we Nieuwe Kanten kennen. Nieuwe Kanten van onze eigen woonplaats en ons eigen land bijvoorbeeld. Wie deze zomer in Nederland blijft, leert dat er ook veel moois te vinden is in de eigen achtertuin. We hebben ook Nieuwe Kanten leren kennen van elkaar en van onszelf. Sommigen van ons hebben misschien ontdekt dat hun sociale netwerk, zowel privé als op het werk, veel belangrijker voor hen is dan ze ooit hadden gedacht. Anderen hebben door het thuiswerken en de noodgedwongen beperking van het sociale leven juist ontdekt dat ze veel baat hebben bij minder hectiek, een minder jachtig bestaan en meer rust in hun leven. Ook hebben we Nieuwe Kanten ontdekt van de zorg, wat bijvoorbeeld aan het blended behandelen – online gecombineerd met face-to-facegesprekken – een grote impuls heeft gegeven.

De komende tijd zullen we waarschijnlijk ook Nieuwe Kanten leren kennen van de coronacrisis. Er zullen economische gevolgen zijn, maar ook zal er waarschijnlijk meer vraag zijn naar hulp bij psychische en verslavingsproblemen. De langdurige onzekerheid en angst en bijkomende gevolgen,  zoals financiële problemen en veranderingen in het ‘normale’ gebruik van genotmiddelen, kunnen kwetsbaarheden bij mensen uitvergroten en bestaande problemen verergeren. We willen iedereen, ook naasten en verwijzers, op het hart drukken hier alert op te zijn. Zie je Nieuwe Kanten bij je partner, je kinderen, je vrienden, je cliënten of patiënten waar je je zorgen over maakt? Neem contact met ons op! Hoe sneller beginnende problemen worden aangepakt, hoe beter dat is voor het herstel. Want Nieuwe Kanten of niet, er zijn altijd Nieuwe Kansen!

Sigrid Wijnbergh
Walther Tibosch
Raad van Bestuur Novadic-Kentron

Vijf drugs die zijn begonnen als medicijn: over wondermiddelen, overlopers en ‘double agents’ 

Het is niet zo heel raar dat veel genotmiddelen ooit zijn begonnen als medicijn. Het woord ‘drug’ kan in het Engels zelfs gewoon ‘medicijn’ betekenen. Medicijnen zijn per definitie bedoeld om invloed te hebben op je lichaam of je hersenen. Soms om genezing te bevorderen, zoals ontstekingsremmers of antibiotica, soms om je te verdoven of je beter te laten voelen. Met name die laatste groep middelen maken makkelijk de overstap van medicijn naar genotmiddel. Maar andersom komt het ook voor, zoals cannabis, dat ook medicinaal wordt ingezet tegen spierkramp, misselijkheid of zenuwpijn. In dit artikel vijf bekende en minder bekende genotmiddelen die ooit begonnen als medicijn. Wist u bijvoorbeeld dat tabak vroeger werd gezien als geneesmiddel tegen nota bene… kanker?

Tabak

Dat tabak in indianenstammen een religieuze functie had, weten veel mensen wel. Maar tabak werd vooral ook gezien als geneesmiddel. Als pijnstiller bij kiespijn, bij vermoeidheid, tegen verkoudheid, reuma, huidkwalen en tegengif bij slangenbeten: tabak werd gezien als middel met vele geneeskrachtige eigenschappen. Toen tabak aan zijn zegetocht over Europa begon, werd het gebruik lange tijd gestimuleerd vanwege de vermeende ‘geneeskrachtige’ eigenschappen. In de zestiende eeuw pleitte de Spaanse arts Monardes ervoor dat niet alleen zieken maar ook gezonde mensen dit “heilige kruid” moesten gebruiken. Het zou helpen tegen een enorm aantal ziektes en aandoeningen, waaronder – ironisch genoeg – kanker. Een andere voorstander was de Franse ambassadeur Jean Nicot. En raad eens welke stof in tabak naar deze ambassadeur is vernoemd… De zogenaamde geneeskrachtige eigenschappen werden steeds minder belangrijk, terwijl het belang van tabak als genotmiddel toenam. Al in de zeventiende eeuw was tabak zo populair dat het zelfs als betaalmiddel werd gebruikt. Pas eeuwen later werd bekend hoe buitengewoon schadelijk tabak eigenlijk was. De lijst met aandoeningen waarvan we weten dat roken die veroorzaakt of verergert, groeit nog steeds en elk jaar sterven wereldwijd zeven miljoen mensen door de gevolgen van roken. De val van wondermiddel naar extreem schadelijk genotmiddel had niet dieper kunnen zijn.

Heroïne

Al duizenden jaren voor Christus was opium al bekend als slaap- en genotmiddel, maar pas in de zestiende eeuw werd het in Europa geïntroduceerd als het ‘geneesmiddel’ laudanum – een drankje van opium en alcohol. Het werd zelfs aan kinderen gegeven als slaapmiddel of pijnstiller. In 1803 werd ontdekt hoe uit opium morfine kon worden gemaakt, dat eveneens gebruikt werd tegen slapeloosheid, pijn én… verslaving aan laudanum. In 1898 werd uit morfine heroïne gedestilleerd: een middel dat nóg krachtiger was en werd ingezet tegen onder meer morfineverslaving, wat uiteraard leidde tot heroïneverslaving… Hoewel opiaten al millennia gebruikt worden als roesmiddel, werd heroïne pas in de jaren zestig van de twintigste eeuw een maatschappelijk probleem in Nederland. Heroïne kreeg, door de verloedering van heroïneverslaafden een zeer slecht imago, de populariteit onder jongeren kelderde en tegenwoordig komen er bijna geen nieuwe gebruikers meer bij. Maar opiaten zoals morfine spelen nog altijd een onmisbare functie in de medische zorg, bijvoorbeeld bij hevige pijn. Ook in de verslavingszorg spelen ze een rol, als methadon en medische heroïne om het welzijn en de levensomstandigheden van chronische (heroïne)verslaafden sterk te verbeteren.

Cocaïne

Hoewel duizenden jaren geleden al op cocabladeren werd gekauwd voor extra energie, werd cocaïne pas eind negentiende eeuw populair in Europa en de Verenigde Staten. Freud, zelf een cocaïnegebruiker, zag het als therapeutisch en medisch wondermiddel. In de Verenigde Staten werd cocaïne zo populair dat het zonder recept als zalfjes, poeders en tabletten te koop was. Cocaïne werd gebruikt tegen tal van aandoeningen en ziektes (van vermoeidheid tot migraine tot kiespijn) en ook in operatiekamers gebruikt als verdovingsmiddel en om bloedingen te stelpen. En… cocaïne werd van 1886 tot 1903 ook gebruikt in het oorspronkelijke recept voor Coca Cola, waardoor deze frisdrank razend populair werd. Al aan het begin van de twintigste eeuw werd snel duidelijk hoe verslavend cocaïne is, en werd het een illegale drug. Helemaal verdwenen uit de medische hoek is het niet: cocaïne wordt door sommige KNO-artsen nog altijd gebruikt als lokaal verdovingsmiddel.

Ketamine

In tegenstelling tot de duizenden jaren geschiedenis van opiaten en cocabladeren, is ketamine pas in de jaren zestig van de vorige eeuw uitgevonden. Ketamine werd – en wordt nog steeds – gebruikt als narcosemiddel bij zowel mensen als dieren. Ook daar zorgt ketamine overigens vaak voor hallucinaties, die dan weer worden behandeld met benzodiazepines (die overigens óók verslavend zijn). Als drug speelt ketamine vergeleken met andere middelen een kleine rol, maar ketamine lijkt wel steeds populairder te worden in het uitgaansleven. Maar ook de medische wetenschap is nog niet klaar met het verkennen van de toepassingen van ketamine: het wordt gezien als veelbelovend middel bij depressies die niet reageren op reguliere medicijnen. (Let op: ga hier niet zelf mee experimenteren!)

GHB

Het is moeilijk te geloven dat GHB, dat wordt nagemaakt van onder meer velgenreiniger en gootsteenontstopper, van nature in het lichaam voorkomt, maar het is toch echt zo. Zij het in zeer kleine hoeveelheden. GHB werd dan ook in eerste instantie niet uitgevonden, maar in 1960 uit dierlijke weefsels geïsoleerd door de Franse onderzoeker Laborit. Kort daarna werd het ook chemisch nagemaakt. GHB werd aanvankelijk gebruikt als slaapmiddel en narcosemiddel, maar nooit op grote schaal vanwege de gevaarlijke bijwerkingen (zoals het onderdrukken van de ademhaling). Vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw wordt GHB als drug gebruikt. Hoewel het aandeel GHB, vergeleken met bijvoorbeeld cocaïne, cannabis en xtc, klein is, zijn de negatieve gevolgen op individueel en maatschappelijk niveau – vooral in een aantal gemeentes in onder andere West-Brabant – zeer groot. Bovendien is het verschil tussen een werkzame dosis en een overdosis zo klein, dat GHB in het gebruik erg gevaarlijk is en soms zelfs fataal. Maar zelfs dit middel kent ook nog een medische toepassing: GHB is nog altijd een medicijn bij narcolepsie.

Te mooi om waar te zijn?

Er is bijna geen drug te vinden die niet is begonnen als medicijn, een medische toepassing heeft gehad of nu nog een medische toepassing kent. De wereld van de drugs is vol overlopers en ‘double agents’ die zowel voor de ‘goeie’ als de ‘slechte’ kant werken. Ook veel legale middelen, zoals sterke pijnstillers en slaap- en kalmeringsmiddelen, kunnen verslavend zijn. De medische wetenschap heeft in de loop van de eeuwen ongelooflijk veel levens gered, maar als ‘bijwerking’ ook een aantal zeer kwalijke middelen geproduceerd. Eén les die we wel uit de geschiedenis kunnen trekken: wees op je hoede als iets als wondermiddel wordt gepresenteerd. Als iets te mooi is om waar te zijn, is het meestal ook niet waar…

 

Eens een cri­mi­neel, al­tijd een cri­mi­neel? Project “De Re­den” doorbreekt stigma’s

Het inzetten van ervaringswerkers bij het herstelproces van cliënten is stevig verankerd in het hulpaanbod van Novadic-Kentron. Maar tot vorig jaar gebeurde dit nog niet binnen de Verslavingsreclassering (VR). Dat veranderde in 2019 in de regio Breda met de pilot “De Reden”: een project waarbij ervaringswerkers samen met reclasseringswerkers cliënten begeleiden. Een bijzondere naam, die volgens projectleider John Remmers gekozen is omdat  “achter elke keuze om te veranderen en op zoek te gaan naar Nieuwe Kansen een reden zit.”  Inmiddels heeft De Reden zijn meerwaarde bewezen. De pilot is positief geëvalueerd en het project wordt Brabantbreed binnen heel NK uitgerold.

Op dit mo­ment wer­ken vrij­wil­li­gers van De Reden – allemaal ook zelf in herstel van een verslaving en met een justitieel verleden – als herstelmedewerker in de regio’s Breda, Tilburg, Den Bosch en Eindhoven. John: “Zij zijn allemaal voorbereid op hun werk voor de VR binnen onze coachingsgroepen, een interne opleiding die aangevuld wordt via het volgen van e-learningmodules over herstelondersteunend werken, destigmatisering, werken met forensische cliënten en suïcidepreventie. Per module krijgt de vrijwilliger certificaten, waarvan ze ook profijt hebben als ze buiten NK aan hun maatschappelijke carrière willen werken.”

Waardevol voor cliënten én vrijwilligers

“Het mes snijdt bij De Reden aan twee kanten,” vervolgt John. “Het werk als ervaringswerker helpt onze vrijwilligers bij hun eigen herstelproces, terwijl de ondersteuning die zij vanuit hun ervaring aan VR-cliënten bieden een grote meerwaarde heeft voor het herstelproces en hen helpt om definitief te breken met hun criminele verleden en op het rechte pad te blijven.” John refereert hier aan het wetenschappelijk onderzoek van Michelle van Harskamp, studente Criminologie aan de Universiteit van Leiden. Zij deed onder de titel ‘Zelf, maar… niet alleen!’ een afstudeeronderzoek naar de inzet van ervaringswerkers bij verslavingsreclassering. Zij concludeert in haar masterscriptie dat zowel reclasseringswerkers als ervaringswerkers meerwaarde zien in ervaringswerk binnen de reclassering.

John: “Sinds de start van de pilot zijn zo’n tweehonderd VR-cliënten ondersteund. Sinds begin juli worden ook in de regio Den Bosch vrijwilligers ingezet. Daarmee bieden we De Reden nu in alle regio’s aan. We hebben alleen een capaciteitsprobleem door de coronacrisis. Een paar maanden hebben we nauwelijks contact gehad met potentiële vrijwilligers en zijn er geen coachingsgroepen gedraaid. Dat betekent dat we ook geen nieuwe instroom hadden van herstelmedewerkers. Maar ik verwacht dat we nu op korte termijn weer nieuwe vrijwilligers op kunnen leiden.”

Stigma doorbreken

De ondersteuning van cliënten gebeurt meestal individueel en als aanvulling op de begeleiding door de VR-medewerker. Die richt zich vooral op het voorkomen van recidive, de vrijwilliger op het herstelproces. Naast de individuele trajecten kunnen cliënten deelnemen aan zogenaamde ervaringsgroepen, waarin ze elkaar ondersteunen bij hun herstel. John: “De samenwerking met de professionals van de VR verloopt goed. Maar er zijn ook nog reclasseringswerkers die de meerwaarde van De Reden nog moeten ondervinden. Een van de aanbevelingen uit de evaluatie is dat we alle reclasseringsteams moeten trainen in herstelgericht werken en hun vertrouwen in het project moeten vergroten. Daarvoor is het nodig om ook het stigma onder hulpverleners aan te pakken. Ik hoor af en toe nog dat sommige VR-collega’s moeite hebben om samen te werken met een medewerker van De Reden met een justitieel verleden. Dan ga je uit van het cliché ‘eens een crimineel, altijd een crimineel’ en zie je iemand niet als een mens die in staat is te veranderen. Er is nog wel wat werk te doen om dat stigma helemaal te doorbreken.”

Succesverhaal

Een van de reclasseringswerkers die samenwerkt met ervaringswerkers van De Reden is Ilse Huijsmans. Ilse: “Samenwerken met iemand die voorheen behoorde tot ‘de doelgroep’ is heel bijzonder. De mededeling dat mensen met ervaringskennis het team van de reclassering kwamen versterken, riep bij sommige collega’s wat onrust op. Het is natuurlijk ook best gek als je iemand in toezicht hebt die je niet veel later op de werkvloer weer ontmoet als collega. Het was wel even wennen en zoeken naar een manier om goed samen te werken. Dat gaat mijns inziens steeds beter. Persoonlijk vind ik het vooral prettig om wat vaker geconfronteerd te worden met een succesverhaal. Om daadwerkelijk een verschil te kunnen maken, is het volgens mij nodig dat je naar cliënten uit kan stralen dat zij hun vaak lang bestaande gedragspatronen kunnen doorbreken. Ik ervaar wel dat dat soms moeilijk is omdat mensen vaak terugvallen in oud gedrag. Het is dan ook heel fijn om te kunnen sparren met een ervaringswerker die aan den lijve heeft ondervonden dat je heel wat kan overwinnen. Ook voor cliënten is het heel motiverend om met een andere insteek naar hun leven te kijken. Daarnaast zie ik ook dat ervaringswerkers groeien doordat zij hun verleden kunnen gebruiken om anderen te helpen. Ik ben dan ook heel enthousiast: het mes snijdt niet aan twee maar zelfs aan drie kanten!”

Een goede klik

Een van de cliënten die aan haar herstel werkt met een hulpverlener en ondersteund wordt door een ervaringswerker van De Reden is Marieke*, een vrouw van middelbare leeftijd uit de regio Breda. Zij vertelt: “Ik krijg bij mijn herstel hulp van hulp van een behandelaar, een verslavingsarts en van Jan, ervaringswerker van De Reden. Ik ben al lange tijd alcoholverslaafd en in het verleden ook in contact geweest met Novadic-Kentron. Laatst bleek bij een bloedonderzoek dat mijn alcoholwaardes ernstig hoog waren; ergens wist ik dit wel natuurlijk, maar ik schrok er toch erg van. Toen besloot ik me opnieuw aan te melden bij Novadic-Kentron. Vergeleken met mijn eerste contact zo’n dertig jaar geleden is er veel veranderd en verbeterd! Een ervaringswerker was er toen nog niet en persoonlijk vind ik het een hele verbetering dat die er nu wel is.”

“Jan belt mij wekelijks en op mijn verzoek gebeurt dat altijd op dezelfde dag en hetzelfde tijdstip. Dat vind ik prettig en Jan wijkt er nooit van af. We hebben een goede klik en praten meestal wel een uur over mijn verslaving, over het bewust worden van mijn drinkgedrag, grenzen aangeven en verwerken van trauma’s. Daarbij is er gelukkig ook altijd ruimte voor humor, zeker niet onbelangrijk! Vooral door de gesprekken met Jan heb ik weer vertrouwen in een toekomst zonder alcohol. Zoals voor elke verslaafde die zonder zijn of haar ziekte een toekomst wil, zal de weg nog lang zijn en niet makkelijk, maar met de juiste begeleiding heb ik al een aantal stappen vooruit gezet.”

Enthousiasme groeit gestaag

Ook binnen de VR groeit het enthousiasme voor de inzet van ervaringswerkers gestaag. De positieve ervaringen van zowel medewerkers als cliënten dragen daar aan bij. Alle mensen die we gesproken hebben, geven aan dat de ondersteuning van ervaringswerkers van De Reden van grote waarde is bij  de behandeling. Dat geeft alle vertrouwen voor een verdere succesvolle implementatie van De Reden.

*Marieke is niet de echte naam van de cliënt.