Terugblik Novadic-Kentron algemeen eerste kwartaal 2019

In dit artikel vindt u een terugblik op een aantal ontwikkelingen en gebeurtenissen binnen onze organisatie in het eerste kwartaal van 2019. Lees meer over:

  • Novadic-Kentron versterkt netwerk Zorg van de Zaak;
  • deelnemers positief over ‘loopbaanwerkplaats’ BRABANT WERKtZEKER;
  • Novadic-Kentron wil leren van incidenten en calamiteiten;
  • Youth in Transition: landelijk onderzoek naar gepersonaliseerde zorg. 

Novadic-Kentron versterkt netwerk Zorg van de Zaak

In de afgelopen periode is het voorgenomen besluit van de bestuurder om aan te sluiten bij het netwerk van Zorg van de Zaak voorgelegd aan de CR en OR. Ook is instemming gevraagd aan diverse stakeholders zoals verzekeraars, gemeenten, banken, justitie en Waarborgfonds Zorg. Mede op basis van de ontvangen reacties heeft de Raad van Toezicht op 19 maart definitief goedkeuring verleend aan het besluit. De belangrijkste reden voor aansluiting bij Zorg van de Zaak is het waarborgen van de continuïteit van onze organisatie. Daarnaast draagt de samenwerking bij aan het versterken en toekomstbestendig maken van NK. Zorg van de Zaak is een netwerk van organisaties die mensen op impactvolle momenten in het leven ondersteuning wil bieden. Het bundelen van kennis en expertise geeft ons meer slagkracht om te komen tot ontwikkeling en innovatie. Hiermee verstevigen wij onze kwaliteit van dienstverlening, ontstaan er Nieuwe Kansen voor cliënten en medewerkers en ook daarmee borgen wij onze continuïteit.

De laatste stappen voor finale afronding van de aansluiting zijn de goedkeuring van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZA). Naar verwachting kunnen we  tegen de zomer die goedkeuring tegemoet zien en het hele traject afronden. Vooruitlopend daarop is donderdag 18 april door de bestuurders de samenwerkingsovereenkomst ondertekend en is die dag het samengaan gemeld via de pers, klik hier voor het persbericht.

Deelnemers positief over ‘loopbaanwerkplaats’ BRABANT WERKtZEKER

Eind vorig jaar is NK aangesloten bij BRABANT WERKtZEKER (BWZ). BWZ is een alliantie van negen zorg- en welzijnsorganisaties die samenwerken om talent binnen de sector te behouden en zo te werken aan duurzame inzetbaarheid van personeel. Een van de activiteiten van BWZ zijn de ‘loopbaanwerkplaatsen’. Daar kunnen medewerkers kennismaken met alle BWZ-partners, hun cv laten checken en speeddaten over carrièremogelijkheden. De eerste ‘loopbaanwerkplaats’ vond plaats op maandag 28 januari. De deelnemers waren zonder uitzondering positief over deze werkplaats en zien deze als een goede mogelijkheid om zich te oriënteren op de diverse carrièremogelijkheden binnen Brabantse zorginstellingen.

Novadic-Kentron wil leren van incidenten en calamiteiten

NK heeft wil graag een lerende organisatie zijn. In die ambitie past het leerprogramma ‘Leren van incidenten en calamiteiten’. Projectleider Mariken Hulscher: “Het gaat niet alleen om het leren van situaties waarin zaken niet goed gaan, maar ook om situaties waarin het wél goed gaat. Uiteindelijk doel is dat we beter gaan leren van incidenten en calamiteiten en zo de kwaliteit van zorg verbeteren. Daarnaast willen we de kans op toekomstige incidenten en calamiteiten natuurlijk verkleinen.”

In februari heeft een eerste workshop plaatsgevonden en is een eerste aanzet voor een actieplan gemaakt. In april is een volgende bijeenkomst gepland om te bespreken op welke wijze leren van incidenten en calamiteiten ingebed en geïmplementeerd kan worden binnen de vitale teams van NK.

Youth in Transition: landelijk onderzoek naar gepersonaliseerde zorg

Novadic-Kentron werkt met een aantal andere instellingen van Verslavingskunde Nederland mee aan een grootschalig onderzoek naar de ontwikkeling van verslaving bij jongeren tussen 16 en 22 jaar. ‘Youth in transition’ is een studie die 420 jongeren die binnen de verslavingszorg in behandeling zijn, vier jaar lang gaat volgen. Het onderzoek richt zich op herstel van verslaving en psychische stoornissen (klinisch herstel), maar ook op het functioneel/maatschappelijk herstel van jongeren. Cliëntorganisaties benadrukken het belang van meer gepersonaliseerde zorg in de ggz en van vroege herkenning en tijdige zorg om chroniciteit en maatschappelijke ontwrichting te voorkomen. Beide aspecten staan centraal in dit onderzoek. De studie zal de komende twaalf maanden uitgevoerd worden door intakers en jeugdbehandelaars binnen NK. Nieuwsgierig naar Youth in Transition? Neem contact op met: laura.de.fuentes@novadic-kentron.nl of cor.verbrugge@novadic-kentron.nl.

Terugblik Preventie en zorg eerste kwartaal 2019 

Novadic-Kentron biedt een breed pakket aan preventie en zorg. Preventie verzorgt informatie, advies en voorlichting, maar beheert ook testservices en verricht veldonderzoek. Binnen de gemeente biedt NK onder meer bemoeizorg, dag- en nachtopvang en medische heroïne-units. Ambulante en klinische zorg wordt geleverd door onze Specialistische en BasisGGZ-teams. Hieronder leest u over een aantal ontwikkelingen in dit kwartaal. In deze nieuwsbrief leest u over:

  • invoering Wet verplichte ggz komt snel dichterbij;
  • NK op zoek naar nieuwe behandelmethoden pijngerelateerde verslaving;
  • tweede hostel Den Bosch in aantocht;
  • uitbreiding inzet casemanagers Wmo naar West-Brabant. 

Invoering Wet verplichte ggz komt snel dichterbij

Per 1 januari 2020 wordt de Wet verplichte ggz (Wvggz) van kracht. Samen met de Wet zorg en dwang (Wzd) en de Wet forensische zorg (Wfz) vervangt deze wet de bestaande Wet Bopz (bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen). In de kern is het de bedoeling van de Wvggz dat cliënten zo min mogelijk (gedwongen) klinisch worden opgenomen, maar bij voorkeur ambulant – in hun eigen thuissituatie of omgeving – worden behandeld.

Met de Wvggz worden de belangen en de rechtspositie van de cliënt beter gediend, de kwaliteit van verplichte zorg verhoogd en de samenwerking tussen diverse partijen rond de cliënt verbeterd. Het is essentieel dat NK zich goed voorbereidt op de nieuwe wet. In dit kader is plaatsvervangend geneesheer-directeur en psychiater Xaro Sánchez als projectleider aangesteld. Xaro zal  de projectgroep Wvggz binnen NK gaan voorzitten. Deze projectgroep zal de implementatie van de wet voorbereiden en begeleiden, in samenspraak met de regiebehandelaars en het managementteam.

NK op zoek naar nieuwe behandelmethoden pijngerelateerde verslaving

Eén op de vijf Nederlanders heeft aanhoudende pijnklachten. Om door te kunnen met hun dagelijkse bezigheden, gebruikt een steeds groter deel van deze groep middelen zoals opioïde pijnmedicatie (Oxycodon, Fentanil, Tramadol), maar ook alcohol en drugs. Vooral het gebruik van Oxycodon neemt toe, en dit brengt behoorlijke risico’s met zich mee. Pijn is ons belangrijkste waarschuwingsmechanisme en het wegdrukken van dit signaal kan fysieke problemen verhullen. Daarnaast is er een aanzienlijke kans op verslaving. En ten slotte kunnen deze middelen pijn juist verergeren in plaats van verhelpen.

Het is dus belangrijk om aanhoudende pijnklachten op andere manieren te behandelen. In de regio Den Bosch start NK daarom een pilot. Daarin wordt het gebruik van middelen afgebouwd en worden cliënten behandeld met de methodes Acceptance and Commitment Therapy, Explain pain en Graded Exposure. De pilot moet tot een integraal behandelaanbod leiden voor zowel pijnklachten als verslaving. GZ-psycholoog Katinka Damen gaat deze pilot leiden. Naast Katinka neemt in ieder geval psychiater Alex Saridi deel, als expert op het gebied van somatisch onverklaarde lichamelijke klachten, en een nader te bepalen verslavingsarts voor verantwoorde afbouw van de pijnmedicatie.

Tweede hostel Den Bosch in aantocht

De plannen voor een tweede beschermdwonenvoorziening (hostel) aan de Zuiderparkweg in Den Bosch zijn er al geruime tijd. Inmiddels is besloten dat het hostel aan de Zuiderparkweg er gaat komen. Daarom vond medio maart een informatiebijeenkomst voor omwonenden plaats, die door 130 buurtbewoners werd bezocht. Deze bijeenkomst verliep op een rustige en prettige wijze.

Als alles volgens planning verloopt, wordt het hostel medio 2021 geopend. Er komen 34 bedden, waarvan er dertig permanent bezet zullen zijn. Vier bedden worden gereserveerd voor acute situaties. Reinier van Arkel wordt ‘hoofduitbater’ en runt het hostel samen met medewerkers van NK. Het eerste hostel aan de Van Broeckhovenlaan was aanvankelijk bedoeld voor een permanent verblijf binnen de voorziening. Inmiddels wordt daar ingezet op uitstroom uit het hostel en bewoners kansen bieden om weer mee te doen in de maatschappij. Die nieuwe opzet is inmiddels voor een aantal bewoners succesvol gebleken. Ook bij het hostel aan de Zuiderparkweg zal voor iedere bewoner bekeken worden of uitstroom naar een andere woonvorm en meer zelfstandigheid haalbaar is.

Klik hier voor een artikel op de website van Brabants Dagblad.

Uitbreiding inzet casemanagers Wmo naar West-Brabant

In de regio’s Den Bosch en Oss bieden we al enkele jaren individuele ambulante begeleiding door casemanagers Wmo (financiering door de gemeente). Door hun snelle en brede inzetbaarheid, en andere financiering, kunnen zij vaak náást andere (verzekerde) zorg ingezet worden. Hiermee hebben de casemanagers hun meerwaarde al bewezen. De casemanager kan ingezet worden op verschillende leefgebieden, zoals thuisadministratie, ondersteunen bij therapie-afspraken, motiveren, en het voeren van een zelfstandig huishouden. NK gaat deze diensten nu uitbreiden naar het westen van Brabant: eerst in Breda en later in Roosendaal. In West-Brabant zal de casemanager Wmo intensief gaan samenwerken met ervaringsdeskundigen. In samenspraak met de cliënt zal bekeken worden welke zorg voor hem of haar het best passend is.

Terugblik Herstelondersteunende zorg eerste kwartaal 2019

Eigen regie bij de cliënt, streven naar meer participatie en inzet van ervaringsdeskundigheid: enkele belangrijke doelen van de Herstelondersteunende zorg van NK (zie kader onderaan artikel). De inzet van ervaringswerkers en –deskundigen is een zeer waardevolle aanvulling op de reguliere zorg, waar de kosten hoog zijn en de wachtlijsten nog steeds heel lang. Herstelondersteunende zorg is snel, praktisch en veelzijdig. Ook in het eerste kwartaal van 2019 waren er weer belangrijke ontwikkelingen:

  • binnenkort ambulante begeleiding in meerdere gemeenten;
  • leertraject voor herstel en participatie;
  • “hersteldromen” in Den Bosch;
  • positief resultaat in audit Herstelondersteunende zorg NK! 

Binnenkort ambulante begeleiding in meerdere gemeenten

In Breda, Oss, Bergen op Zoom en Den Bosch gaan de ervaringsdeskundigen van team Herstelondersteunende zorg samen met de Wmo-consulenten begeleiding bieden binnen de gemeente. Mensen die aan dit traject mee willen doen, hoeven niet per se in behandeling te gaan bij NK, al kan daar – afhankelijk van de wensen van de cliënt – wel naar worden toegewerkt. De begeleiding is heel veelzijdig en volledig op maat. De Wmo-consulent en de ervaringsdeskundige gaan samen naar de cliënt. Vervolgens wordt de keuze gemaakt of de consulent of ervaringsdeskundige dit verder oppakt (beiden in het kader van de Wmo). Het traject kan eventueel ook samen opgepakt worden. Uiteraard ligt de regie bij de cliënt. De begeleider in kwestie bekijkt samen met de cliënt waar de grootste problemen liggen, stelt een ondersteuningsplan op en ondersteunt de cliënt bij het behalen van zijn of haar doelen. De wens is om deze vorm van begeleiding uit te rollen over heel Brabant.

Leertraject voor herstel en participatie

Mensen die willen herstellen van hun verslavingsproblemen, kunnen naast een (eventuele) reguliere behandeling binnen of buiten NK, vrijwillig deelnemen aan een gefaseerd leertraject met ondersteuning en begeleiding door opgeleide ervaringsdeskundigen. Een behandeltraject bij NK is niet verplicht om mee te kunnen doen aan het leertraject! Via laagdrempelige ervaringsgroepen en coachingsgroepen kunnen mensen de transitie maken van cliënt naar herstelondersteuner, waarbij ze hun ervaringen gaan inzetten om anderen te helpen. Vanuit de coachingsgroepen kunnen ze vervolgens als vrijwilliger in één van de vijf werkprojecten binnen NK aan de slag, waarbij ze in de praktijk werknemers­vaardigheden opdoen en verantwoording leren dragen. Bij voldoende ervaring en motivatie, kan de ervaringswerker vervolgens eventueel een scholing volgen tot ervaringsdeskundige, of uitstromen naar betaald werk in de oude of een nieuwe omgeving.

Mensen met verslavingsproblemen die langdurig thuis zijn en een uitkering hebben, kunnen door de gemeente naar ons doorgestuurd worden voor ervaring en coaching, zodat we weer samen met hen kunnen werken aan participatie. Ook individuele begeleiding door een ervaringsdeskundige is mogelijk, in het kader van de Wmo. Meer weten? Bekijk hier alle informatie of neem direct contact op met Marcella Mulder, via telefoonnummer 073-684 95 00.

Hersteldromen in Den Bosch

Dit voorjaar organiseert team Herstelondersteunende zorg samen met welzijnsorganisaties een evenement in Den Bosch onder de naam “Hersteldromen”. Doel is om te komen tot een regionale visie in Den Bosch. Tijdens dit evenement kunnen ervaringswerkers, ervaringsdeskundigen en professionals workshops volgen en brainstormen over samenwerking op het gebied van herstelondersteunende zorg. Hoe en waar kunnen we ervaringsdeskundigheid het beste inzetten? Hoe leggen we de regie écht bij de cliënt? Interesse om deel te nemen aan dit evenement? Neem contact op met Marcella Mulder, via telefoonnummer 073-684 95 00.

Positief resultaat audit Herstelondersteunende zorg 

Eind januari hield de GGD West-Brabant een audit op onze locatie in Bergen op Zoom. De GGD houdt in die regio namelijk toezicht op de kwaliteit binnen de Wmo-zorg. Aanleiding voor deze audit was het nieuwe product ambulante begeleiding vanuit herstelondersteunende zorg. Dit product is gestart in Bergen op Zoom. De audit was goed voorbereid en we konden de meeste vragen dan ook uitstekend beantwoorden. Die vragen gingen bijvoorbeeld over het begeleidingsplan, over de eigen regie van de cliënt, over doelen, maar ook over veiligheid en deskundigheid van de ervaringsdeskundige. Inmiddels is het rapport van de GGD binnen en is gebleken dat de ambulante begeleiding het op alle punten goed doet en dat ook alle ondersteunende documenten op orde zijn.

Wat is herstelondersteunende zorg?

Bij herstelondersteunende zorg bepaalt de cliënt zelf wat hij of zij wil bereiken op verschillende levensgebieden, en neemt hier zoveel mogelijk zelf de regie in, met ondersteuning van de hulpverlener. Bij herstelondersteunende zorg is het inzetten van ervaringsdeskundigheid essentieel: als aanvulling op de zorg, als brug tussen cliënt en professional en als derde kennisbron naast professionele en wetenschappelijke kennis. Niet alleen onze cliënten en organisatie plukken daar de vruchten van, ook draagt het bij aan het herstel van de ervaringswerkers zelf. NK onderscheidt daarbij ervaringswerkers: vrijwilligers die hun eigen ervaringen gebruiken om anderen verder te helpen, en ervaringsdeskundigheid: veelal medewerkers in dienst die hun ervaringsdeskundigheid door middel van een opleiding verder hebben ontwikkeld.

Cijfers herstelondersteunende zorg

Samen herstellen

Regio Aantal deelnemers
Breda/Roosendaal 133
Tilburg 156
Den Bosch/Oss 150
Eindhoven/Helmond 208

 Deelnemers ervaringsgroepen

Regio Aantal deelnemers
Breda ochtendgroep 16
Breda avondgroep 14
Bergen op Zoom 2
Tilburg 23
Den Bosch 11
Den Bosch ouderengroep 9
Eindhoven 15
Vught interne ervaringsgroep 35

Deelnemers coachingsgroepen

Regio Aantal deelnemers
Breda 20
Tilburg 25
Den Bosch 31
Eindhoven 32

 Aantal herstelmedewerkers herstelpunten

Regio Aantal medewerkers
Vught 7
Eindhoven 5

 Aantal herstelmedewerkers afdelingen

Afdeling Aantal medewerkers
Beschermde woonvorm Bergen op Zoom 1
Hostel Den Bosch 2
Hostel Eindhoven 1
Dag & Nacht 1

 Aantal ervaringsdeskundigen

Regio Aantal medewerkers
Sint-Oedenrode 1
Tilburg 1
Den Bosch 4
Eindhoven 1
Vught 2
Breda 2
Helmond 1
Oss 1

 Totaal aantal herstelmedewerkers per regio (samen herstellen)

Functie Aantal medewerkers
Bergen op Zoom 1
Breda 7
Tilburg 7
Den Bosch 4
Eindhoven/Helmond 7
Sint-Oedenrode 2

Aantal stagiaires 

Regio Aantal stagiaires
Breda 1
Den Bosch 1
Vught 1

 Aantal BBL 

Regio Aantal BBL
Bergen op Zoom 1
Tilburg 1
Den Bosch 1
Eindhoven 1
Sint-Oedenrode 1

 De reden (ondersteuning Verslavingsreclassering) Breda

Regio Aantal deelnemers
Individuele begeleiding 13
Coachinggroep  3
Herstelmedewerkers 1

 Totaal aantal herstelmedewerkers per project

Functie Aantal medewerkers
Samen herstellen 28
Herstelpunten 12
Ervaringsdeskundigen 13
Studenten 8
De Reden 1
Herstelmedewerkers op afdelingen 5

 

 

 

 

 

Terugblik Forensische verslavingszorg en verslavingsreclassering eerste kwartaal 2019

Cliënten die met justitie in aanraking zijn gekomen, worden bij Novadic-Kentron begeleid door de verslavingsreclassering (VR) en zo nodig behandeld door de forensische verslavingszorg (FVZ). Meestal gebeurt dit binnen een justitieel kader, in opdracht van of na verwijzing door het OM. Beide afdelingen hebben voortdurend oog voor kwaliteit en innovatie om ook voor deze cliënten Nieuwe Kansen mogelijk te maken. In deze terugblik aandacht voor de volgende onderwerpen:

  • inzet ervaringsdeskundigheid bij Verslavingsreclassering;
  • doorontwikkeling gedragsinterventie ‘Alcohol en geweld’;
  • pilot middelengebruik en reclasseringswerk;
  • alcoholmeter: enkelband meet alcoholgebruik. 

Inzet ervaringsdeskundigheid bij Verslavingsreclassering

Op 1 november is met subsidie van het Ministerie van Justitie in Breda het pilotproject ‘De reden’ gestart, waarbij ervaringswerkers worden ingezet om cliënten binnen de Verslavingsreclassering te ondersteunen. Ervaringsdeskundig projectleider John Remmers: “Samen met een collega-ervaringswerker ben ik dit project aan het vormgeven. We hebben een moeilijke start gehad. Een goede vertrouwensband met cliënten is van groot belang, en juist binnen het gedwongen kader van justitie hebben cliënten veel wantrouwen. We voeren nu met een aantal cliënten individuele gesprekken om het vertrouwen op te bouwen. Dat lukt behoorlijk goed: we hebben inmiddels vier cliënten in de coachingsgroep en mijn collega en ikzelf begeleiden twaalf cliënten individueel.”

Daarnaast ontbrak ook draagvlak bij een aantal reclasseringswerkers. John merkt dat nu ’De reden’ steeds meer vorm krijgt, ook de reclasseringswerkers de meerwaarde van de inzet van ervaringsdeskundigheid gaan inzien. Als de pilot succesvol is, worden ook in andere regio’s ervaringswerkers binnen VR ingezet en wordt mogelijk ook landelijk een vervolg gegeven aan ‘De reden’.    

Doorontwikkeling gedragsinterventie ‘Alcohol en geweld’

Gedragsinterventies zijn een belangrijk instrument voor de 3RO (de drie reclasseringsorganisaties Reclassering Nederland, Stichting Verslavingsreclassering GGZ en Stichting Leger des Heils Jeugdbescherming & Reclassering) om het risico op recidive te verkleinen. Een van de gedragsinterventies die bij NK worden gebruikt, is de interventie Alcohol en Geweld. Alcohol en Geweld is een interventie voor (jong)volwassen personen die veroordeeld zijn voor een geweldsdelict onder invloed van alcohol. Het doel van de training is dat de deelnemer de relatie tussen het alcoholgebruik en agressief gedrag inziet en het eigen gedrag in risicosituaties onder controle krijgt. De training bestaat uit drie individuele gesprekken en negen groepsbijeenkomsten.

Om goedkeuring te krijgen van de Erkenningscommissie Justitiële Interventies, moet de interventie worden doorontwikkeld. Dit project wordt door onderzoeksinstituut IVO uitgevoerd in samenwerking met een aantal samenwerkingspartners. Op dit moment hebben verschillende voorbereidende activiteiten plaatsgevonden en is een begin gemaakt met het aanpassen van de interventie en de trainershandleiding. Na deze verbeterslag zal de interventie nog effectiever ingezet kunnen worden. 

Pilot middelengebruik en reclasseringswerk

In 2018 is de training Middelengebruik en reclasseringswerk als verdiepingsmodule ontwikkeld door 3RO in samenwerking met NK, VNN, Fivoor en Opleidingshuis 3RO. Aanleiding was de beperkte kennis bij reclasseringswerkers over de relatie tussen criminaliteit en middelen en hoe hiermee binnen de kaders van justitie kan worden omgegaan. In september 2018 is deze vierdelige training aangeboden in het kader van een pilot, waarbij de verslavingsreclassering en forensische verslavingszorg van NK de primeur hadden. Inmiddels is de training geëvalueerd en is besloten deze verder te ontwikkelen. Meerdere experts zijn benaderd om mee te werken aan de ontwikkeling van de training. Een van hen was Harmen Beurmanjer, verslavingsonderzoeker bij NK en hoofddocent Verslaving RCSW/Rino Zuid. 

Alcoholmeter: enkelband meet alcoholgebruik

In 2017 en 2018 heeft de pilot Alcoholmeter plaatsgevonden in de regio’s Oost-Nederland en Rotterdam. Met behulp van een enkelband wordt de inname van alcohol gemeten en dagelijks  uitgelezen. De ervaringen met deze pilot bij zowel cliënten als toezichthouders zijn positief. Cliënten die meededen, bleven 97% van de tijd dat ze de band om hadden alcoholvrij en geen enkele deelnemer is binnen drie maanden na verwijdering van de band opnieuw met politie of justitie in aanraking gekomen. Ook is door wetenschappelijk onderzoek vastgesteld dat de Alcoholmeter een betrouwbaar controlemiddel is voor de naleving van een alcoholverbod.

De positieve resultaten hebben ertoe geleid dat de proef wordt voortgezet en landelijk wordt uitgebreid. NK heeft besloten om aan deze uitbreiding deel te nemen. In elke Brabantse regio zijn reclasseringswerkers van NK opgeleid om de Alcoholmeter in te kunnen zetten binnen een vrijwillig kader. Dit betekent dat de Alcoholmeter (vooralsnog) niet in het vonnis opgenomen mag worden, maar dat wel met de cliënt kan worden afgesproken om de Alcoholmeter voor onbepaalde tijd te dragen, om het alcoholgebruik inzichtelijk te maken.

Blog Walther Tibosch: goede zorg is (on)betaalbaar

De samenleving is nog steeds volop bereid om te investeren in sociale verbetering, gezondheid, geluk, zinvolheid, duurzaamheid en ga zo maar door. We stellen wel steeds vaker de vraag wat deze investeringen allemaal opleveren. Een terechte vraag. Ook in de zorg zijn we veel kritischer geworden: de tijd waarin iemand zonder behandelplan jaar in jaar uit therapie kreeg, zonder dat iemand ooit vragen stelde bij de effectiviteit ervan, is gelukkig al lang voorbij. We bepalen nu vooraf de doelen, meten de behandelresultaten en krijgen alleen betaald voor zorg die past binnen het afgesproken aantal uren. Dat heeft ook binnen de verslavingszorg geleid tot een sterke ontwikkeling van de kwaliteit en het werken met bewezen effectieve behandelmethodes. Maar aan de andere kant slaan we nu wel regelmatig door in het bedrijfsmatig bekijken van de zorg. 

Vooral voor kwetsbare groepen is het de vraag of de bedrijfsmatige focus en marktwerking werkelijk hebben bijgedragen aan het vinden van oplossingen voor toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit. Een markt is ingericht waarin aanbestedingen zouden moeten leiden tot betere kwaliteit, vermindering van zorgvragen en verhoging van kwaliteit. Maar we zien dat mensen met complexe problemen nu regelmatig tussen wal en schip vallen. Hun problemen zijn zo met elkaar verweven, en zo specifiek, dat deskundigheid en maatwerk nodig zijn. De zorg die ze nodig hebben, valt niet altijd netjes binnen de kaders van de producten die we met elkaar vaststellen.

Daarom pleit ik niet voor meer marktwerking, maar voor meer ondernemerschap bij burgers, professionals en zorgondernemingen. Als kennis en kunde van onze professionals gekoppeld worden aan effect en kosten, kun je met minder zorg meer bereiken. Daarbij moeten we ook verder kijken dan onze eigen ‘winkel’ en meer zoeken naar passende en betaalbare oplossingen binnen de eigen omgeving van de hulpvrager. Door bijvoorbeeld het netwerk van de hulpvrager zelf te activeren, ervaringsdeskundigheid in te zetten, of door binnen de wijk samen te werken met andere partijen. En door waar mogelijk – en zo snel als mogelijk – de regie terug te leggen bij de hulpvrager. Zet in op de drie kernvragen: (1) wat is volgens u uw vraag of probleem? (2) wat is volgens u de oplossing en wat kunt u zelf doen, samen met familie, vrienden of naasten, om de vraag te beantwoorden? en ten slotte (3) wat verwacht u van mij als zorgprofessional? Zo voorkom je dat onnodige, dure zorg wordt ingezet als dat niet nodig is, en betrek je de hulpvrager actief bij het zelf aandragen van oplossingen buiten de (betaalde) zorg.

Van zorgprofessionals mag deze koppeling van vakmanschap en ondernemerschap worden gevraagd. Op hun beurt moeten zorgprofessionals dan wel meer en vaker kunnen rekenen op vertrouwen van overheid, beleidsbepalers en bestuurders. Ze moeten de ruimte krijgen om, met oog op effect én kosten, die zorg te kunnen inzetten die daadwerkelijk nodig is. Meer vertrouwen in vakmanschap en expertise, gekoppeld aan meer ondernemerschap, leidt tot meer samenwerking, minder verspilling en vooral tot Nieuwe Kansen en effectief herstel. Ook als je níet netjes binnen de kaders past.

Blog Walther Tibosch: Meer investeren in sociaal netwerk

Er is in Nederland een paradigmaverschuiving aan de gang. De verzorgingsstaat is geen vanzelfsprekendheid meer. De overheid neemt niet langer alle verantwoordelijkheid om voor je te zorgen van de wieg tot het graf. In plaats daarvan vindt een verschuiving plaats naar een participatiestaat. Burgers worden geacht om zélf verantwoordelijkheid te nemen voor elkaar. Iedereen moet kunnen meedoen. Zo lang mogelijk voor jezelf zorgen en als dat niet meer lukt, moeten je familie en naasten worden ingeschakeld, als dat niet meer lukt vrijwilligers, en in allerlaatste instantie pas de professionals uit de nulde (sociale wijkteams) tot de derde lijn (zeer gespecialiseerde zorg). Door de hoge kosten van de zorg en het sociale vangnet is de houdbaarheid van de verzorgingsstaat op zijn minst twijfelachtig. De bedoeling is dus goed, maar de overgang naar de participatiestaat verloopt niet zonder kleerscheuren en risico’s.

Er zijn investeringen nodig om zoveel mogelijk mensen mee te kunnen laten kunnen doen in de samenleving. Daarvoor is in de eerste plaats meer draagvlak nodig. Solidariteit en tolerantie bij afwijkingen van de norm nemen eerder af dan toe. In vrijwel elke wijk waar een voorziening voor mensen met psychische of verslavingsproblemen wordt gepland, lopen de gemoederen hoog op. En mensen in herstel lopen keer op keer tegen wantrouwen, stigma’s en vooroordelen aan. Het idee dat mensen met problemen geen deel zouden moeten uitmaken van de maatschappij, maar hiervan moeten worden afgezonderd in zorg- of welzijnsinstellingen, is diep geworteld. Begrip voor elkaar en de mate waarin mensen een beroep op anderen moeten kunnen doen, vragen om een herijking.

Als we de ambitie hebben dat iedereen naar vermogen mee kan doen en blijven doen, vraagt dit om een aanzienlijke investering. Het overdragen van een groot deel van de zorg naar de sociale netwerken, vraagt om ruimte binnen de zorg om het netwerk hierop voor te bereiden. Binnen NK richten we ons nadrukkelijk op het sociale netwerk van cliënten, op het leven na de behandeling. De community reinforcement approach, een van de pijlers van onze zorg, richt zich juist op die factoren in de omgeving van een cliënt – familie, vrienden, zinvol werk, hobby’s – die meer beloningen opleveren dan het gebruik. Bij systeemtherapie werken we aan het herstel van vertrouwen, aan het doorbreken van ongezonde patronen binnen een gezin die het herstel van verslaving belemmeren. En ook onze ervaringsdeskundigen en ervaringswerkers, die zelf hersteld zijn van een verslaving, richten zich nadrukkelijk op de zelfredzaamheid van de cliënt, op re-integratie en het opbouwen van een netwerk.

Medewerkers van NK en andere zorginstellingen, maar ook mensen die initiatieven buiten de zorg ontplooien, moeten de ruimte krijgen om te investeren in sociale samenhang, in mogelijkheden om elkaar te ontmoeten, elkaar te leren kennen, elkaar te leren vertrouwen. Vooral dat laatste is voor veel mensen een uitdaging, zeker als problemen in het verleden dat vertrouwen hebben geschaad. Stapje voor stapje moet dat vertrouwen weer worden opgebouwd, omdat herstel alleen mogelijk is als je van je omgeving ook een Nieuwe Kans krijgt. We moeten weer samen leren werken, zien dat we verschillen kunnen overbruggen. Bijvoorbeeld door inzet van ervaringsdeskundigheid, waarbij mensen in herstel anderen inspireren, motiveren en ondersteunen om ook weer mee te doen in de maatschappij. Zodat die op hun beurt niet alleen zelf hun leven weer op orde krijgen, maar zelf ook in veel gevallen weer anderen kunnen helpen. Burgers, vrijwilligers en professionals kunnen heel veel zelf organiseren en oplossen, maar moeten die ruimte wel krijgen. Zodat zij verbindende initiatieven binnen de zorg en de wijk kunnen ontwikkelen, waarbij de oplossing leidend is, en niet de systemen.

Sociaal investeren gaat niet over stenen, structuren en instanties, maar over ik, jij en wij. Voor elkaar zorgen is de verantwoordelijkheid van ons allemaal, en dat gaat verder dan alleen onze ouders en kinderen. Het gaat over onze straat, onze wijk, onze stad, ons land. We kunnen allemaal bijdragen aan een samenleving waar de verschillen kleiner worden in plaats van groter, zodat iedereen zich gezien en gehoord voelt, en zich zelf ook inzet om anderen te helpen. Waarin we samen meer bereiken, meer zin en vreugde ervaren dan wanneer ieder voor zich staat en alleen de staat voor ons allen.