Voor de meeste mensen is een opname op de spoedeisende eerste hulp een traumatische gebeurtenis. Als je in coma raakt, met loeiende sirenes wordt afgevoerd en ontwaakt in een ziekenhuisbed, dan zal je daar op zijn minst enorm van schrikken. Maar mensen met een GHB-verslaving reageren vaak totaal anders. Als ze wakker worden uit een coma, zijn ze volledig helder, staan ze op en gaan ze weer naar huis. ‘Even een GHB-slaapje,’ noemen ze het zelf. Voor hen is dit bijna normaal.

Het is natuurlijk niet normaal, het is zelfs levensgevaarlijk, maar het geeft wel aan hoe grondig een GHB-verslaving op je leven inhakt. Omdat je elke twee of drie uur GHB moet gebruiken om zeer heftige ontwenningsverschijnselen te voorkomen, zijn mensen met een GHB-verslaving altijd onder invloed. Ze voelen niet meer hoe groot hun problemen zijn. En die zijn vaak enorm: werk, wonen, relaties, vrienden, familie, financiën, gezondheid: alles ligt op zijn kop. Gemeenten en instanties, zoals de politie, wooncorporaties, zorginstellingen enzovoorts, hebben er vaak hun handen vol aan. Want hoewel de aantallen GHB-gebruikers in absolute zin klein zijn – een fractie van bijvoorbeeld het aantal problematische alcoholgebruikers – veroorzaken ze buitenproportioneel veel overlast.

Dank aan de ziekenhuizen!

De indruk bij ziekenhuizen is dat het aantal toeneemt, maar er zijn cijfers nodig om dit beeld helder te krijgen. Boukje Dijkstra, senior wetenschappelijk medewerker: “Hoeveel mensen worden opgenomen op de SEH door GHB-gebruik? Dat willen we graag weten. Daarom hebben we de Brabantse ziekenhuizen benaderd en gevraagd of ze dit wilden registreren, en alle ziekenhuizen hebben toegezegd hieraan mee te doen! Dat is echt fantastisch, want het is volledig op vrijwillige basis. We waarderen dat enorm, dit geeft ons zeer waardevolle informatie!”

Heel veel leed voorkomen

Met de cijfers willen Boukje en haar collega’s een beter beeld krijgen van de gemeenten die eruit springen wat betreft GHB-problematiek. Boukje: “Deze gemeenten willen we benaderen om samen, op basis van deze getallen, de problemen in de gemeente door GHB nog beter in beeld te krijgen, én samen te gaan werken aan een effectieve aanpak ervan. GHB-verslaving is een zeer ernstige verslaving, waarvan het behoorlijk lastig is om te herstellen. Als expertisecentrum op dit gebied doet NK veel onderzoek naar een effectieve aanpak, en daarbij zijn ook al successen geboekt: de kans op terugval is de laatste jaren een stuk kleiner dan een aantal jaar geleden, van 65% naar 50% drie maanden na detoxificatie. Maar hoe eerder je de problemen aanpakt, hoe groter de kans op volledig herstel. Je kunt dan met minder complexe interventies voorkomen dat iemand volledig afglijdt, en daarmee voorkom je niet alleen heel veel leed voor de persoon zelf én zijn of haar omgeving, maar ook veel dure politie-inzet, spoedopnames, enzovoorts.”

Wat heeft iemand nú nodig?

Behalve een goed detoxificatieprotocol, waarbij NK de dosis medische GHB langzaam afbouwt, is het vooral van belang om de omgeving goed in te richten. Boukje: “Al voor detoxificatie moet je weten waar iemand daarna terecht komt. Waar gaat deze cliënt wonen, hoe brengt hij of zij de dag door? Problemen met instanties moeten worden opgelost, onderliggende psychische problemen behandeld. Het is dan van doorslaggevend belang dat je kunt samenwerken met alle andere betrokken partijen. In Etten-Leur is hiervoor een succesvolle aanpak ontwikkeld, waarbij iedereen bij elkaar aan tafel zit. De gemeente heeft de regie, maar aan tafel zitten ook politie, ggz, verslavingszorg, maatschappelijke opvang, wooncorporaties enzovoorts.”

Alex van Dongen, senior preventiemedewerker en één van de sleutelfiguren bij deze aanpak: “Samen bekijken we: wat heeft iemand nú nodig, en wie kan dat oppakken? We schakelen heel snel, en de rollen zijn heel duidelijk. Doordat iedereen er heel dicht bovenop zit, kan meteen de juiste hulp worden ingeschakeld. Deze ‘Etten-Leurse aanpak’ willen we graag ook in andere gemeenten toepassen.”

Een nieuwe start in een nieuwe omgeving

Als meer gemeenten meedoen met deze aanpak, wordt het hopelijk ook makkelijker om herstellende GHB-verslaafden buiten hun eigen regio te herhuisvesten. Boukje: “We zien dat de kans op terugval een stuk kleiner wordt als ze na hun opname in een heel andere omgeving opnieuw kunnen beginnen. Als ze na behandeling terugkeren in hun oude netwerk, vallen ze vaak binnen enkele maanden terug. Maar een écht nieuwe start, met een andere woning, een andere dagbesteding en een ander sociaal netwerk, vergroot de kansen op succes in aanzienlijke mate. Helaas beroepen veel gemeenten zich juist op regiobinding. We hopen dat meer gemeenten onderling afspraken gaan maken, zodat plaatsing buiten de eigen regio makkelijker wordt. Uiteindelijk is daar iedereen bij gebaat, ook de gemeenten zelf! Met steun van de cijfers uit de ziekenhuizen hopen we een eerste beeld te kunnen schetsen over de verspreiding van GHB-problemen over de gemeenten. Aan de hand daarvan kunnen we weer nieuwe stappen zetten.”

In 2019 staat kwaliteit centraal voor Novadic-Kentron, zoals verwoord in het ambitiedocument Nu Kwaliteit 2.0. Het komende jaar zullen we u hierover met regelmaat informeren. Maar eerst blikken we terug op 2018: zowel op de highlights van afgelopen jaar als op een aantal recente ontwikkelingen in het vierde kwartaal van 2018. Lees meer over:

• opvallende ontwikkelingen in 2018:
  • NK Rookvrij;
  • eerste Landelijke Dag Verslavingskunde;
  • alle activiteiten in Tilburg vanuit één locatie;
• Nationaal Preventieakkoord;
• BRABANT WERKtZEKER;
• veranderingen topstructuur;
• NK stopt met Kentra Business;
• officiële opening en burendag Jan Wierhof Tilburg. 

Opvallende ontwikkelingen in 2018 

NK Rookvrij

Een rookvrije zorg is een belangrijk thema voor NK. In en rond onze gebouwen mag door medewerkers en bezoekers niet meer gerookt worden. Maar ook voor cliënten wordt het rookbeleid aangepast. In 2018 ontving NK de zilveren status van het Dutch Network For Tobacco Free Healthcare Services. En ten slotte ondersteunde NK als lid van Verslavingskunde Nederland (VKN) de aangifte tegen de tabaksindustrie vanwege misleidende reclame (de zogenoemde ‘sjoemelsigaret’).     

Eerste Landelijke Dag Verslavingskunde

Op 16 oktober organiseerde VKN de eerste Landelijke Dag Verslavingskunde. Onze organisatie was nadrukkelijk betrokken bij de organisatie van deze dag en diverse medewerkers van NK hebben deze dag presentaties verzorgd. Hoogtepunt was ‘Anita wordt Opgenomen, twee jaar later’. Daarin sprak Anita Witzier met drie ex-cliënten van NK over hun gebruik, hun behandeling en over hoe het hen de afgelopen twee jaar vergaan is.

Alle activiteiten in Tilburg vanuit één locatie

Eind augustus verhuisden de ambulante behandeling, preventie en reclassering van NK in Tilburg van de Edisonlaan naar de Jan Wierhof. Omdat daar ook al de medische heroïne-unit (MHU) en de vof Dubbele Diagnose gevestigd zijn, worden nu alle diensten van NK aangeboden vanaf de Jan Wierhof. Omdat hier ook GGz Breburg gevestigd is, wordt de samenwerking met een belangrijke ketenpartner bovendien vergemakkelijkt. In oktober vond de officiële opening plaats, met aansluitend een goed bezochte burendag voor omwonenden (zie ook verder in dit overzicht).  

In het vierde kwartaal van 2018 hebben NK-breed de volgende ontwikkelingen plaatsgevonden.

Nationaal Preventieakkoord

In 2018 is door een groot aantal landelijke partijen, waaronder naast Verslavingskunde Nederland (VKN, de koepel van verslavingsinstellingen waar NK deel van uitmaakt) onder andere het Voedingscentrum, de Hartstichting, de Alliantie Nederland Rookvrij, GGD-GHOR en de Fietsersbond, gewerkt aan een Nationaal Preventieakkoord. Er zijn drie hoofdthema’s benoemd: roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht. De komende jaren kunnen andere thema’s toegevoegd worden.

Vrijdag 23 november werd het akkoord in Den Haag ondertekend door zo’n zeventig vertegenwoordigers van de partijen die zich aan het akkoord verbonden hebben. Een van die partijen is VKN, dat het akkoord wel ondertekende, maar ook enkele kanttekeningen plaatste bij de thema’s Problematisch Alcoholgebruik en Tabak/Roken. VKN is van mening dat de maatregelen om problemen door alcoholgebruik te voorkomen, niet ver genoeg gaan. VKN pleit voor de inzet van objectieve, wetenschappelijk gefundeerde beleidsmaatregelen en interventies, en wil hier vanuit haar maatschappelijke opdracht en expertise bij betrokken worden. Uiteindelijk moet dit tot toetsbare verbeteringen leiden. Op het thema Roken/Tabak onderschrijft VKN de preventiemaatregelen, maar pleit ervoor deze te versterken door ook hulpverlening aan te bieden. Het is van belang dat zwaar verslaafde rokers behandeling kunnen krijgen in de verslavingszorg.

BRABANT WERKtZEKER

Maandag 26 november vond bij NK in Vught de kick-off plaats van BRABANT WERKtZEKER. Zeven Brabantse zorg- en welzijnsorganisaties – SMO Traverse, Oosterpoort, NEOS, GGz Breburg, SMO Breda, Combinatie Jeugdzorg en RIBW Brabant – werken binnen dit initiatief samen om de instroom en zij-instroom van nieuwe medewerkers te bevorderen en huidige medewerkers voor zorg en welzijn te behouden. Tijdens deze bijeenkomst ondertekenden zij het samenwerkingsakkoord.

Harry Crielaars, voorzitter van de stuurgroep en bestuurder van SMO Traverse over het ontstaan van dit samenwerkingsverband: “We hoefden het wiel niet uit te vinden, omdat in Gelderland al een vergelijkbaar project bestond. Toch hebben we een jaar lang keihard gewerkt om BRABANT WERKtZEKER van de grond te krijgen. Vandaag gaan we officieel van start. Het gaat in dit samenwerkingsverband om vertrouwen. En dat heb ik de afgelopen periode altijd volop ervaren. We gaan samen het beste neerzetten om onze werknemers binnenboord te houden. Dat gebeurt met de steun van alle Ondernemingsraden.”

Inmiddels heeft ook Bureau Maks het samenwerkingsakkoord ondertekend.

Veranderingen topstructuur

In september nam onze organisatie afscheid van twee managers, namelijk Ellen Rutgers (gemeentelijk domein en Wmo) en Gisela Reefman (verslavingsreclassering en forensische verslavingszorg). Begin oktober is Marjan Pols gestart als manager bij NK. Zij is als opvolger van Ellen Rutgers verantwoordelijk voor alle gemeentelijke zorg/jeugd vanuit NK.

Inmiddels is besloten een van de vacatures niet in te vullen en verder te gaan met twee managers. Dat betekent dat Marjan ook verantwoordelijkheid krijgt voor de verslavingsreclassering (VR). De verantwoordelijkheid voor de forensische verslavingszorg (FVZ) wordt belegd bij Rogier Eijsink, die als manager ook de specialistische en BasisGGZ onder zijn hoede heeft. Met die functieverandering wordt ook de naam van de functie gewijzigd naar directeur. Zowel voor VR als FVZ worden bovendien programmamanagers benoemd die rapporteren aan Marjan en Rogier.

NK stopt met Kentra Business

De afgelopen maanden heeft het team van Kentra Business in opdracht van het Managementteam onderzoek gedaan naar de toekomst van Kentra Business, het onderdeel van NK dat advies en trainingen verzorgde voor bedrijven en organisaties. Allereerst is naar de huidige activiteiten van Kentra Business gekeken en moest worden vastgesteld dat Kentra Business, zoals het nu georganiseerd is binnen NK, niet levensvatbaar is en geen toekomst heeft. Er zitten te veel financiële en organisatorische risico’s aan. Daarnaast wil NK zich focussen op onze core business, namelijk ondersteuning van het herstel van verslavingsproblemen en preventie hiervan. Daarom is besloten om Kentra Business in zijn huidige vorm per 1 januari 2019 stop te zetten. Aanvragen voor training of advies van bedrijven en organisaties worden na 1 januari kritisch bekeken en kunnen slechts onder bepaalde voorwaarden gehonoreerd worden.

Officiële opening en burendag Jan Wierhof Tilburg

Donderdag 15 november is onze nieuwe vestiging in Tilburg aan de Jan Wierhof 14 officieel geopend. Voor zo’n tachtig aanwezigen hield Walther Tibosch een openingsspeech. Walther gaf aan verheugd te zijn dat alle afdelingen van NK in Tilburg nu op hetzelfde terrein gehuisvest zijn. En dat in een geheel gerenoveerde moderne werkomgeving, die sinds de verhuizing in augustus een prettige werkomgeving is gebleken, maar ook een onderkomen waar cliënten op optimale wijze ontvangen kunnen worden door behandelaars. Ook noemde hij huisvesting op het terrein van GGz Breburg een voordeel, omdat die de samenwerking met de GGZ en andere externe partners bevordert. De openingshandeling werd vervolgens verricht door teamleider VR en locatieverantwoordelijke Carlijn Rijntjens.

Aansluitend vond van 19.00 tot 21.00 uur de burendag plaats en konden omwonenden kennis maken en een kijkje achter de schermen nemen. Ruim dertig wijkbewoners troffen er een prima ontvangst en medewerkers die als NK-ambassadeurs vol enthousiasme vertelden over aspecten van hun werk.

Herstelondersteunende zorg (zie kader onderaan artikel) krijgt veel ruimte en aandacht binnen Novadic-Kentron. In dit klimaat hebben onze bevlogen en bedreven ervaringswerkers en –deskundigen ook in 2018 weer veel positieve ontwikkelingen weten te bewerkstelligen. Tot de hoogtepunten van het team Herstelondersteunende zorg in 2018 behoorden zeker het opleiden van stagiaires en BBL’ers van de opleiding Specifieke doelgroepen met ervaringsdeskundigheid, het voorlichten van teams binnen NK en daarmee het versterken van de samenwerking tussen ervaringsdeskundige en professionele zorg, en het winnen van verschillende prijzen voor projectvoorstellen. Prachtige resultaten, die de herstelondersteunende zorg binnen maar ook buiten NK steeds beter op de kaart zetten! Ook in het vierde kwartaal van 2018 waren er weer belangrijke ontwikkelingen:

• aandacht voor wachttijden op landelijk congres BasisGGZ;
• prijs GGZ herstelspecial voor participatiehuis;
• project en ervaringsgroep ‘De reden’ bij de Verslavingsreclassering;
• samenwerking proeftuin Ruwaard in Oss goed van start.

Aandacht voor wachttijden op landelijk congres BasisGGZ

Eind november vond het landelijk congres BasisGGZ plaats, waar teamleider Herstelondersteunende zorg Marcella Mulder een van de sprekers was. Zij gaf een presentatie over het project Samen herstellen, waarbij ervaringswerkers cliënten ondersteunen voor, tijdens en na de behandeling. In het voortraject, tijdens de soms helaas veel te lange wachttijd tot intake en behandeling, kan een ervaringswerker een cliënt alvast helpen zich voor te bereiden op de behandeling, de motivatie op peil houden, en ook al starten met het bieden van ondersteuning bij het herstel. Naar aanleiding van deze dag zal ook contact worden gelegd met GGZ Noord-Holland-Noord, die een innovatieve herstelondersteunende intake (HOI) hebben ontwikkeld, waarbij niet alleen een professional maar ook een ervaringsdeskundige betrokken is. De aandacht ligt veel meer op de eigen regie, en doordat cliënten hierdoor minder vaak doorstromen naar de specialistische GGZ maar vaker – aansluitend op hun eigen wensen – naar andere vormen van hulp en zorg, zijn de wachttijden fors afgenomen, soms wel van vier maanden tot enkele weken! Team Herstelondersteunende zorg is uitermate geïnteresseerd in deze aanpak en onderzoekt de mogelijkheid om bij GGZ Noord-Holland-Noord op werkbezoek te gaan en deze intake in de toekomst ook binnen NK te implementeren.

Prijs GGZ herstelspecial voor participatiehuis

NK heeft samen met ervaringsplatform Nex2next en Herstelbeweging Nederland een plan ingediend bij de VGZ om in aanmerking te komen voor de GGZ herstelspecial. In het plan is het idee uitgewerkt om een cliëntgestuurd participatie/herstelhuis op te zetten: een huis gestuurd door ervaringsdeskundigen en vrijwilligers, gericht op herstel, eigen regie en empowerment. Een huis waar burgers met verslavingsproblemen terecht kunnen voor ondersteuning/opname of gewoon weer meedoen. Met dit idee hebben wij de GGZ herstelspecial gewonnen! Op 31 oktober heeft Marcella Mulder, teamleider Herstelondersteunende zorg, de prijs GGZ herstelspecial in ontvangst genomen. Aan deze prijs is een geldbedrag van € 10.000 verbonden, waarmee de plannen verder uitgewerkt kunnen worden. Hierbij wordt ook de gemeente Den Bosch betrokken.

Project en ervaringsgroep ‘De reden’ bij de Verslavingsreclassering

Op 1 november is een nieuw project gestart bij de Verslavingsreclassering in Breda, op basis van subsidie vanuit het Ministerie van Justitie. Tijdens dit project wordt onderzocht of en hoe inzet van ervaringswerkers binnen de Verslavingsreclassering gerealiseerd kan worden. De introductie van het project is positief ontvangen binnen het team VR in Breda. In de startfase van het project wordt een ervaringsgroep met de naam ‘De reden’ gestart, waaraan mensen met een justitiële en verslavingsachtergrond kunnen deelnemen.

Samenwerking proeftuin Ruwaard in Oss goed van start

In de Ruwaard, een wijk in de gemeente Oss, bedenken wijkbewoners en organisaties samen oplossingen waarbij mensen meer voor zichzelf en voor elkaar kunnen gaan doen. Zo kunnen meer mensen sneller, en buiten de formele paden om, geholpen worden met wat op dat moment nodig is. Een van onze ervaringswerkers is aangesloten bij proeftuin Ruwaard en neemt deel aan besprekingen over hoe de hulp aan cliënten ingezet wordt. Ook is inmiddels een ervaringsdeskundige aan de slag met de individuele begeleiding van meerdere burgers met verslavingsproblemen in Oss.

Wat is herstelondersteunende zorg? Bij herstelondersteunende zorg bepaalt de cliënt zelf wat hij of zij wil bereiken op verschillende levensgebieden, en neemt hier zoveel mogelijk zelf de regie in, met ondersteuning van de hulpverlener. Bij herstelondersteunende zorg is het inzetten van ervaringsdeskundigheid essentieel: als aanvulling op de zorg, als brug tussen cliënt en professional en als derde kennisbron naast professionele en wetenschappelijke kennis. Niet alleen onze cliënten en organisatie plukken daar de vruchten van, ook draagt het bij aan het herstel van de ervaringswerkers zelf. NK onderscheidt daarbij ervaringswerkers: vrijwilligers die hun eigen ervaringen gebruiken om anderen verder te helpen, en ervaringsdeskundigheid: veelal medewerkers in dienst die hun ervaringsdeskundigheid door middel van een opleiding verder hebben ontwikkeld.

Cijfers herstelondersteunende zorg vierde kwartaal 2018 

Samen herstellen

Regio	Aantal deelnemers
Breda/Roosendaal	82
Bergen op Zoom	26
Tilburg	53
Den Bosch/Oss	51
Eindhoven/Helmond	150

Deelnemers ervaringsgroepen

Regio	Aantal deelnemers
Roosendaal groep 1	10
Roosendaal groep 2	8
Roosendaal naastengroep 1	–
Roosendaal naastengroep 2	–
Breda middaggroep	12
Breda avondgroep	10
Bergen op Zoom	3
Tilburg	8
Den Bosch	6
Den Bosch ouderengroep	5
Eindhoven	10
Oss	2

Deelnemers coachingsgroepen

Regio	Aantal deelnemers
Breda	9
Bergen op Zoom	–
Tilburg	13
Den Bosch	26
Eindhoven	23

Aantal herstelmedewerkers herstelpunten

Regio	Aantal medewerkers
Vught	7
Eindhoven	3

Aantal herstelmedewerkers afdelingen

Afdeling	Aantal medewerkers
BOPZ Vught	0
Beschermde woonvorm Bergen op Zoom	1
Hostel Den Bosch	2

Aantal ervaringsdeskundigen

Regio	Aantal medewerkers
Sint-Oedenrode	1
Bergen op Zoom	1
Tilburg	3
Den Bosch	4
Eindhoven	1
Vught	2

 Totaal aantal herstelmedewerkers per regio

Functie	Aantal medewerkers
Roosendaal	1
Bergen op Zoom	2
Breda	6
Tilburg	6
Vught	7
Den Bosch	5
Oss	2
Eindhoven/Helmond	8
Sint-Oedenrode	2

Aantal stagiaires 

Regio	Aantal stagiaires
Breda	1
Bergen op Zoom	–
Tilburg	–
Den Bosch	2
Eindhoven	1
Vught	1
Sint-Oedenrode	–

Aantal BBL 

Regio	Aantal BBL
Breda	–
Bergen op Zoom	–
Tilburg	1
Den Bosch	2
Eindhoven	1
Vught	1
Sint-Oedenrode	1

Totaal aantal herstelmedewerkers per project

Functie	Aantal medewerkers
Samen herstellen	31
Herstelpunten	10
Ervaringsdeskundigen	12
Studenten	11
Unity	25
Cliëntenraad	6