De leden van de band Re-Cover hebben niet alleen hun passie voor muziek gemeen. Naast hun muzikale talent delen ze ook hun ervaring als ex-cliënt van NK. De band begon ooit als The Stoneds, later werd het de NK-band, met veel wisselingen en een beperkt repertoire. Maar inmiddels heeft Re-Cover een vaste bezetting, wordt er elke week gerepeteerd, is het repertoire uitgebreid en wordt de band gevraagd voor optredens in het hele land, zoals onlangs in het stadion van FC Twente. Muziek als strategie om het herstel van verslaving door te zetten! Op 16 oktober is het volgende landelijke optreden gepland: dan speelt Re-Cover in Amersfoort tijdens de landelijke dag van Verslavingskunde Nederland. Lees hier het verhaal van een heel bijzondere band!

Hoe het begon: de Will Hawkins Foundation

Eerst terug naar het begin. We praten daarover met Cor Verbrugge, wetenschappelijk medewerker bij NK en bestuurslid van de Will Hawkins Foundation (WHF), de stichting die Re-Cover financieel ondersteunt. Cor is vanaf het begin de initiator van de band en fungeert nu als een soort roadmanager. Cor: “Het begon allemaal met The Stoneds: een band van verslaafde gebruikers die geformeerd werd rond gitarist Willie Haerkens, die in het regionale muziekcircuit bekend stond als Will Hawkins. Deel uitmaken van The Stoneds gaf alle leden weer perspectief, zingeving en discipline. Samen met NK werkte de band aan ‘Hoed je voor drugs’, een muzikaal en interactief voorlichtings-programma waarmee The Stoneds langs scholen toerde. Het werd Willy’s missie om met muziek scholieren voor te lichten over de gevaren van drugs. Op 6 januari 2009 overleed Willy onverwacht aan een longontsteking. Ter nagedachtenis aan Willy Haerkens werd de ‘Will Hawkins Foundation’ (WHF) opgericht. De WHF had als doel op muzikale en creatieve wijze de beeldvorming rondom verslaving positief te beïnvloeden. (Ex-)cliënten zetten hun muzikale talenten in om iets terug te brengen naar de maatschappij. Hierbij sluit de WHF aan bij de herstelbeweging en participatiemaatschappij zoals die zich nu ontwikkelt.” 

‘Stadionconcert’

“De WHF steunde vele muzikale initiatieven, waaronder de NK-band. In wisselende samenstelling verzorgden leden van de band optredens bij de theatervoorstelling ‘Who cares!?’, die de WHF samen met de theateropleiding van het Koning Willem I College organiseert. Gitarist Theo* werkte ook mee aan ‘Hunker’, een theatervoorstelling van Coup Cura en NK, die in januari 2018 te zien was in theaters van de zeven grote steden in Brabant. En de NK-band speelde bij vele activiteiten van NK, zoals de Herstelmarkt en de opening van het Herstelpunt in Vught. Vanaf 2017 kreeg de NK-band een vaste bezetting en werd de aanpak steeds professioneler. Zo ontstond Re-Cover. De band timmert inmiddels ook landelijk aan de weg. De band heeft er zelfs hun eerste ‘stadionconcert’ op zitten. Met veel succes werd opgetreden voor zorgorganisatie Aveleijn in het FC Twente stadion in Enschede. Ook trad de band op tijdens een theateravond over maatschappelijke participatie in Helmond. Inmiddels is Re-Cover dus ook gevraagd voor de landelijke dag van Verslavingskunde Nederland. Dat is toch super, ik vind het geweldig dat ik namens de WHF daaraan een bijdrage heb kunnen leveren.” 

“Zingen geeft me rust”

Een van de bandleden is Farida*, 22 jaar, die sinds een paar maanden bij Re-Cover zit: “Ik was in behandeling bij Kentra24 [de jeugdkliniek van NK, red.] voor GHB-verslaving. Daar werd me gevraagd of ik niet als zangeres in de band aan de slag wilde. Daar hoefde ik niet lang over na te denken. Zingen en muziek vond ik altijd al heel leuk, en het leek me super om dat ook in een band te gaan doen. En daar heb ik nog geen minuut spijt van gehad, het bevalt me uitstekend. Ik ben er pas bij en zing nu alleen nog Rise like a phoenix, het nummer waarmee Conchita Wurst het songfestival won. Dat hebben we laatst ook in een stadion gespeeld. Dat was echt een succes, het publiek was erg enthousiast. We zouden vier nummers spelen, maar dat werden er zeven. Ik hoop dat er nog andere nummers bijkomen en misschien kan ik ook als achtergrondzangeres nummers meezingen. Ieder bandlid kan nummers voorstellen, waarna we samen beslissen of we met dat nummer verder willen. Ik heb een voorkeur voor Engelstalige nummers. Zingen geeft me rust en een goed gevoel. Ik zing ook vaak als ik alleen thuis ben. Het helpt me, zeker nu ik lid ben van de band, om van de GHB af te blijven.” 

“Muziek maken heeft mijn leven verrijkt”

Theo*, de vaste gitarist en muzikaal leider van Re-Cover, is al jaren betrokken bij alle muzikale activiteiten die door de WHF worden georganiseerd: “In 2007 begon het met The Stoneds. Ik zat zwaar in de put: was verslaafd, mijn vriendin kwam in de gevangenis en ik kwam alleen nog maar de deur uit om methadon te halen. Muziek maken heeft me toen uit die ellende gehaald, en doet dat in feite nog steeds. Spelen in een band heeft mijn leven drastisch verrijkt. Sinds 2007 ben ik altijd met muziek bezig geweest: met de scholentoer van The Stoneds, bij activiteiten van NK, bij de theaterprojecten van NK als ‘Who cares?!’ en ‘Hunker’, enzovoorts. Dat heb ik mede aan mijn ouders te danken, die me altijd gesteund hebben.” 

Muziek die het publiek raakt

En sinds vorig jaar dus bij Re-Cover. Theo: “Ik ben een van de eerste leden. Het bevalt me uitstekend om lid van die band te zijn. De bandleden zijn allemaal bijzonder muzikaal, geweldig gemotiveerd en toffe gasten. En we worden langzaam maar zeker steeds professioneler. Ik moet er niet aan denken dat we als zielige verslaafden gezien worden, die alleen maar gevraagd worden omdat ze een gitaar vast kunnen houden. We staan graag op het podium en willen muziek maken die het publiek raakt. Dat gaat steeds beter, zoals onlangs in dat stadion in Enschede. De steun van WHF en in het bijzonder Cor Verbrugge helpt ons verder te professionaliseren. Zij zorgen voor kwalitatief goede instrumenten en zijn nu bezig om begeleiding door een beroepsmuzikant te organiseren.” 

Een eigen hit

Theo heeft ook grote plannen: “Met Re-Cover in de vaste bezetting maken we harde rockmuziek.   Maar we willen ook een meer melodische lijn ontwikkelen, unplugged muziek maken. Er zijn meerdere muzikanten, een pianist en een zangeres, die bij gelegenheid met ons repeteren en zich meer thuis voelen bij dat genre. We coveren nu nummers van andere bands. Maar we hebben de potentie in huis om ook eigen muziek te gaan spelen. Een van de leden schrijft arrangementen en Farida schrijft songteksten. Het zou mooi zijn als we over een paar jaar een eigen album zouden kunnen uitbrengen. En nog mooier als die een hit oplevert. Een beetje dromen mag toch wel?”

*Farida en Theo zijn gefingeerde namen.

Als je om tien uur een afspraak hebt met iemand, en je vergeet die afspraak, dan is dat vervelend. Je verwacht echter niet dat die ander een woedeaanval krijgt. Maar wat als die persoon al van kinds af aan structureel is teleurgesteld door mensen die heel belangrijk voor hem of haar waren, en die afspraken zelden nakwamen? Die steeds weer dingen beloofden die ze vervolgens niet waarmaakten? Dan kan een gemiste afspraak iemand heel erg raken en wordt die woedeaanval ineens veel logischer. Ons temperament, opvoeding- en omgevingsfactoren en onze ervaringen bepalen hoe we interpreteren wat ons overkomt, en hoe we daarop reageren. Dat geldt voor iedereen. Maar bij sommige mensen zijn die reacties buiten proportie: zij worden er volledig door uitgeschakeld. Dan kan schematherapie helpen. Lieke Knapen, junior schematherapeut bij NK en de GGzE, vertelt hoe je ingesleten patronen kunt herkennen én doorbreken. Bij cliënten met persoonlijkheidsproblemen, trauma en verslaving… maar ook bij jezelf.

Nooit goed genoeg

Lieke: “Schematherapie is een vorm van psychotherapie die is gericht op hardnekkige patronen. Bij schematherapie proberen we daar grip op te krijgen en ze via bepaalde technieken aan te passen en te veranderen. Die patronen ontstaan meestal in de kindertijd. Als ik bijvoorbeeld als kind altijd kreeg te horen dat ik niets waard was, dat het nooit goed genoeg was wat ik deed, dan kan ik als volwassene heel erg overtrokken reageren als ik kritiek krijg op mijn werk. Ik heb dan geleerd te denken en handelen volgens het schema Tekortschieten/Schaamte.”

Stampvoeten

Mensen kunnen vanuit een schema op verschillende manieren reageren, we hebben allemaal verschillende kanten in onszelf. In de schematherapie noemen we dat modi. We onderscheiden kind-, coping- en oudermodi. Lieke: “Als een reactie overtrokken is, duidt dat er vaak op dat een kindmodus geraakt wordt. Zo kun je reageren vanuit de modus Boos Kind en bijna letterlijk lopen stampvoeten als iemand je kritiek geeft. Maar je kunt ook reageren als Willoze Inschikkelijke, je volledig overgeven aan die kritiek en je helemaal aanpassen aan de wensen van de ander, zelfs als je het eigenlijk niet eens bent met de kritiek. Je gaat dan continu over je eigen grenzen heen. De meeste mensen kunnen die automatische reacties wel een plek geven en uiteindelijk reageren vanuit de modus Gezonde Volwassene: je erkent voor jezelf dat de kritiek je pijn doet, maar kijkt ook in hoeverre die kritiek terecht was.”

Nare emoties niet voelen

Sommige mensen lopen echter helemaal vast, door een combinatie van psychische problemen, verslaving, trauma’s en/of persoonlijkheidsproblematiek zoals borderline. In hun reacties worden dan modi geactiveerd die hun problemen niet oplossen, maar juist erger maken. Lieke: “Als je in de modus Razend Kind schiet, kun je anderen ‘beschadigen’. Die modus had waarschijnlijk nut toen je echt een machteloos kind was, maar werkt nu averechts. Cliënten binnen de verslavingszorg reageren ook vaak met de modus Onthechte Zelfsusser: iemand drinkt bijvoorbeeld alcohol om nare emoties niet te voelen. Bij schematherapie gaan we dan onderzoeken waarom deze cliënt die modus ontwikkeld heeft en welk schema hieronder ligt.”

Kwetsbaar Kind helpen

Als de patronen in kaart zijn gebracht, kunnen we proberen die te doorbreken. Lieke: “Vaak is het zo dat in de kindertijd bepaalde basisbehoeften niet zijn vervuld, zoals veiligheid, geborgenheid, spontaniteit, autonomie, duidelijke grenzen of zelfexpressie. Bij schematherapie gaan we dan opnieuw proberen tegemoet te komen aan die behoeften, gaan we het Kwetsbare Kind helpen. Dat gebeurt niet alleen met praten, maar ook met ervaren. Imaginatie is daarbij een belangrijke techniek: de cliënt wordt gevraagd zich een bepaalde situatie weer voor de geest te halen en te beschrijven wat er gebeurde en wat hij of zij voelde. De hulpverlener kan dan als het ware mee ‘in het beeld’ stappen en helpen die situatie te interpreteren of anders te reageren op bijvoorbeeld een veel te strenge ouder. Ook passen we in de therapie de meerstoelentechniek toe. Je praat dan bijvoorbeeld tegen het Kwetsbare Kind dat je toen was en dat je nog steeds ‘meedraagt’, of tegen je Veeleisende Ouder. Die ouder had je misschien écht vroeger, maar nu heb je die als het ware in jezelf opgenomen: het is dat stemmetje in je hoofd dat zegt dat je tekort schiet en beter je best moet doen. Of we doen een historisch rollenspel, waarbij je tegen jezelf praat zoals je ouder dat deed en vice versa. Je komt dan meer in contact met wat jij nodig had en hebt, maar het kan ook gebeuren dat je je realiseert, doordat je zelf vanuit een andere rol spreekt, dat je ouders het zo slecht niet bedoelden maar dat ze de beste intenties hadden, vanuit alle beperkingen die ze zelf misschien hadden.”

Heftig

“Ja, dat is best heftig. Je vraagt iemand om zich volledig aan je bloot te geven. Het is een behoorlijke drempel om jouw Kwetsbare Kind te durven voelen en te laten zien, zeker als je geleerd hebt om jezelf achter een enorme muur te verschuilen. Als therapeut neem ik de rol op me van de ‘goede ouder’. Ik geef de cliënt wat hij of zij nu nodig heeft. Dat gaat niet van de ene op de andere dag, het is belangrijk dat je eerst een goede werkrelatie opbouwt met je cliënt. Je moet er als therapeut echt zijn voor je cliënt, je afspraken nakomen en doen wat je zegt. Schematherapie geven is intensief, maar het is ook heel bijzonder als iemand je zo vertrouwt en zich zo openstelt voor je. Het is ontwapenend als iemand kanten van zichzelf laat zien die al zo lang verborgen zijn. Als ‘goede ouder’ leg ik niet zozeer sancties op aan een cliënt die woedend reageert als ik weet dat dat voortkomt uit een mishandeld en verwaarloosd kind. Natuurlijk stel ik grenzen, dat moet een goede ouder ook. Maar ik ga ook kijken: waarom reageer jij zo, wat kom jij tekort, wat heb jij nodig?”

Normaal of abnormaal

Iedereen heeft schema’s en modi. Je karakter, je sterke en minder sterke kanten en je ervaringen bepalen hoe jij reageert. Zo zal een introvert persoon anders reageren dan een extravert persoon. Maar iedereen heeft ingesleten patronen ontwikkeld. Lieke: “Wat dat betreft is de grens tussen normaal en abnormaal niet zwart-wit, het is een schaal. Ik herken bij mezelf ook bepaalde schema’s en modi. Als ik me daarvan bewust ben, kan ik onderzoeken waarom ik zo reageer, en welke behoefte daaronder ligt. Lang niet iedereen heeft uiteraard schematherapie nodig. Het is een intensieve vorm van hulp, die vaak lang duurt. Maar bij complexe problemen, bij trauma’s in combinatie met verslaving en persoonlijkheidsproblematiek, is het wel een heel goede methode. Je kunt dan beter iemand langduriger met schematherapie behandelen en de patronen doorbreken, dan dat iemand steeds kortdurend behandeld wordt en weer terugvalt.”

In dit artikel vindt u een terugblik op een aantal ontwikkelingen en gebeurtenissen binnen onze organisatie in het tweede kwartaal van 2018. Er is weer heel veel gebeurd! Lees meer over:

• werkbezoek staatssecretaris Paul Blokhuis;
• save the date! 16 oktober 2018: Landelijke Dag Verslavingskunde;
• vastgoedontwikkelingen: Edisonlaan Tilburg en Schijndelseweg Sint-Oedenrode;
• nieuwe locatie in Waalwijk;
• RECOVRY: virtual reality-therapie voor mensen met een alcoholverslaving. 

Werkbezoek staatssecretaris Paul Blokhuis

Maandag 18 juni bracht Paul Blokhuis, staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, een werkbezoek aan Novadic-Kentron in Vught. Op verzoek van Blokhuis was er veel ruimte voor het gesprek met cliënten en cliëntvertegenwoordigers. De staatssecretaris sprak onder andere met Hendrik Hartevelt, voorzitter van onze Cliëntenraad, met een GHB-cliënt en met ervaringsdeskundigen van het project Samen herstellen. Dat waren open en informele gesprekken waarin Blokhuis veel aandacht toonde voor de menselijke kant van verslaving en de problemen waar cliënten tegenaan lopen bij hun herstel. Daarna sprak de staatssecretaris met onder meer preventiewerker Alex van Dongen. Alex vertelde over de Etten-Leurse aanpak en wees erop dat het essentieel is om GHB-verslaafden, na het afkicken, buiten hun eigen regio verder te begeleiden. Vanwege het argument ‘regiobinding’ worden verzoeken voor plaatsing buiten de regio vaak afgewezen. De staatssecretaris merkte hierbij direct op dat dit argument niet rechtsgeldig is en dat hij hier samen met de VNG al eens op gewezen heeft.

Ook sprak de staatssecretaris met geneesheer-directeur Victor Buwalda. Die ging in op het belang van de ketensamenwerking, de positie van de MIAM-artsen en de complexe regelgeving waar NK en andere instellingen mee te maken hebben. Verder verzorgde Martijn Planken een toelichting op het project ‘Drugs, dat kunnen we hier niet gebruiken!’ (zie terugblik gemeentelijk domein). Als afsluiting van dit geslaagde bezoek bezocht Blokhuis de afdeling Dubbele Diagnose. 

Save the date! 16 oktober 2018: Landelijke Dag Verslavingskunde

Zoals al eerder gemeld, wordt op 16 oktober de eerste Landelijke Dag Verslavingskunde georganiseerd in de Rijtuigenloods te Amersfoort. Het thema van deze dag is ‘Verslavingskunde, nu en in de toekomst’. Onze organisatie is nauw betrokken bij de voorbereiding en levert een bijdrage aan het programma met de theatervoorstelling ‘Hunker’ en met ‘Anita Wordt Opgenomen, twee jaar later’, waarin Anita Witzier in gesprek gaat met cliënten die destijds aan de serie hebben meegewerkt. De muzikale omlijsting wordt verzorgd door Re-Cover (voorheen de NK huisband, zie artikel elders in deze nieuwsbrief LINK). Verder wordt voor het eerst de Herstel Award uitgereikt, voor de beste vernieuwing op het gebied van herstel in de verslavingszorg. De inschrijving om mee te dingen naar die prijs is inmiddels begonnen. De dag is bedoeld voor medewerkers van alle aangesloten organisaties, ketenpartners, cliënten en stakeholders. Meer informatie vind je op de congresbalie.

Vastgoedontwikkelingen: Edisonlaan Tilburg en Schijndelseweg Sint-Oedenrode

In het kader van het terugdringen van de kosten en optimaliseren van de bedrijfsvoering, is NK zich al geruime tijd aan het bezinnen over het vastgoed in eigendom. Inmiddels is besloten de panden aan de Edisonlaan te Tilburg en de Schijndelseweg in Sint-Oedenrode te verkopen. 

Tilburg, Edisonlaan

In Tilburg is al een paar jaar geleden besloten te verhuizen naar de locatie Jan Wierhof. Daar is onze medische heroïne-unit al gehuisvest. Een ander voordeel van die verhuizing is dat we dan op het terrein van GGz Breburg zitten, een belangrijke samenwerkingspartner in Tilburg en omgeving. Inmiddels is gebouw 1 op dat terrein grondig gerenoveerd en opgeknapt en ingericht volgens de wensen van NK. Het is een mooie, overzichtelijke locatie geworden met een warme uitstraling voor zowel cliënten als personeel. De verhuizing is inmiddels gepland: op 24 en 25 augustus verhuizen alle diensten van Novadic-Kentron aan de Edisonlaan in Tilburg naar het terrein van GGz Breburg. Vanaf 27 augustus zal Novadic-Kentron de nieuwe locatie in gebruik nemen.

Sint-Oedenrode, Schijndelseweg

In Sint-Oedenrode aan de Schijndelseweg (in het voormalige Damianenklooster) is momenteel onze jeugdkliniek van Kentra24 gevestigd. Die blijft daar tot er een koper gevonden is. Daarna verhuist de jeugdkliniek naar een andere locatie. Daarvoor is onder andere onze locatie aan de Rompertsebaan in Den Bosch in beeld. Eerder was ten onrechte in de krant te lezen dat die locatie al definitief was. De Rompertsebaan is een optie, maar daarover wordt nog overlegd met de gemeente Den Bosch en andere belanghebbenden. Ook wordt er nog steeds onderzocht of een andere locatie een adequate oplossing zou kunnen zijn. Dat onderzoek verloopt langs de volgende criteria: voldoende vierkante meters, een goede ligging en bereikbaarheid, draagkracht van omwonenden, financiële haalbaarheid en vooral of de locatie dusdanig is ingericht – of in te richten is – dat we de cliënten optimaal kunnen behandelen.   

Nieuwe locatie in Waalwijk

Al een aantal jaar is NK ook in Waalwijk vertegenwoordigd. Per 1 juli hebben we voor onze dienstverlening in die plaats een nieuwe locatie gehuurd. De afgelopen jaren werd gewerkt vanuit het gebouw BaLaDe, maar vanaf maandag zitten onze medewerkers op de nieuwe locatie: Dr. Kuyperlaan 54 in Waalwijk. Op deze locatie zijn medewerkers actief van VR, Forensische zorg en Zvw. Met de verhuizing naar deze locatie hopen we rust te brengen voor onze medewerkers, aangezien het werken in BaLaDe de afgelopen tijd gepaard ging met veel wisselingen van ruimtes. Ook voldoen de ruimtes beter dan op de oude locatie en hebben medewerkers nu de privacy die gewenst wordt. Daarnaast zijn er andere instellingen actief in dit gebouw, zoals MEE, Indigo en Bijonz, wat leidt tot Nieuwe Kansen voor de samenwerking. We wensen onze cliënten en medewerkers een fijne tijd toe in De Kuyp! 

RECOVRY: virtual reality-therapie voor mensen met een alcoholverslaving

Op verzoek van NK werken NHTV Breda (Academy for Digital Entertainment, expert op het gebied van virtual reality-technologie) en NK samen om te onderzoeken hoe VR kan bijdragen aan het herstel van cliënten na detox van alcohol. Het project vindt plaats onder de naam RECOVRY, dat staat voor RElapse COntrole VR TherapY. Het doel is om cliënten in de veilige omgeving van de kliniek voor te bereiden op hun terugkeer naar huis en zo de kans op terugval te verkleinen. Virtual reality heeft inmiddels op diverse manieren en bij verschillende (angst))stoornissen (bijvoorbeeld PTSS, spinnenfobie en hoogtevrees) bewezen dat het behandeleffect bij de toepassing ervan aanmerkelijk verbetert in vergelijking met andere, meer traditionele therapieën.

In dit onderzoek worden meerdere virtuele omgevingen gecreëerd waarin de cliënt onder begeleiding van de hulpverlener kan toetreden. Dat zijn zowel omgevingen waarin cliënten zich op hun gemak voelen, zoals de eigen huiskamer, als omgevingen die stress opleveren en waar de druk om te gaan gebruiken sterk verhoogd is, zoals bijvoorbeeld een café. De hulpverlener begeleidt tijdens de therapie de cliënt bij het toetreden tot deze virtuele werelden om de cliënt zo meer controle over het eigen herstel te geven.

Geneesheer-directeur Victor Buwalda over REVOVRY: “In Brabant zijn er ongeveer 125.000 alcoholverslaafden. Het is de meest voorkomende soort verslaving in Nederland. Van hen gaat een groot deel [schattingen variëren van 49 tot 75%, red.] weer drinken in het eerste jaar na het afkicken. Dit aantal moet omlaag, en we hebben de verwachting dat virtual reality daar zeker bij kan helpen.” Eind 2018 worden de eerste onderzoeksresultaten verwacht.