Ernstig verslaafd aan ‘wondermiddel’ GHB: “Als je 24 uur per dag onder invloed of bewusteloos bent, is het lastig om helder naar je eigen leven te kijken”  

Wie een verslaving aan alcohol of een ander middel ontwikkelt, kent ook nuchtere periodes. Dat kan heel ellendig voelen. Je voelt je ziek, maar ook psychisch krijg je een enorme dreun. Plotseling besef je weer ten volle hoeveel schade en problemen je verslaving veroorzaakt. Hoe vreselijk ook, die momenten kunnen je wél motiveren om hulp te zoeken. Natuurlijk heb je dan nog steeds een lange weg te gaan, maar het inzicht dat jouw verslaving je niet helpt om jouw doelen te bereiken, is een houvast tijdens je herstel. Bij GHB-verslaving is dat besef er vaak minder. Daarmee is het een complexe verslaving, waar NK-onderzoeker Harmen Beurmanjer zich de afgelopen jaren volledig in heeft gestort. Hij legt uit hoe dat kan: dat je zo in de greep raakt van GHB dat zelfs in coma op de spoedeisende hulp belanden ‘routine’ wordt.

GHB was oorspronkelijk een ‘recreatieve drug’, en mensen met GHB-verslaving komen er in die setting ook voor het eerst mee in aanraking. In het begin lijken er alleen maar voordelen te zijn. Je voelt je energiek, euforisch en hebt meer zin in seks. Maar al binnen enkele weken regelmatig gebruik, raakt je lichaam eraan gewend en heb je steeds meer nodig. En omdat GHB zo kort werkt, en bovendien geen kater oplevert én goedkoop is, nemen frequentie en dosering van gebruik zeer snel toe. Harmen: “Eerst gebruik je GHB om je beter te voelen, vervolgens om je niet meer slecht te voelen. Want zodra de GHB uitgewerkt raakt, voel je je somber en angstig en krijg je hele akelige ontwenningsverschijnselen.”

Verfrist ontwaken na een coma

Aan GHB kun je in een korte tijd verslaafd raken. Maar ook is het risico op bewusteloosheid (coma) groot, omdat het verschil tussen een werkzame dosis en een overdosis heel klein is. ‘Out gaan’ komt zeer vaak voor. Van zo’n coma schrikken GHB-gebruikers echter niet. Harmen: “Omdat de GHB op het moment van ontwaken nog steeds in hun lichaam zit, voelen ze zich prima na zo’n coma. Maar in coma raken door GHB is zeer gevaarlijk en je kunt zelf stoppen met ademhalen. En ook veroorzaken die coma’s schade aan cognitieve functies, waaronder het geheugen.”

Onder invloed of bewusteloos

De cognitieve schade is maar één van de problemen door verslaving aan GHB. Harmen: “Mensen met GHB-verslaving moeten elke paar uur GHB gebruiken. Anders krijgen ze hevige ontwenningsklachten. Dit betekent dat je hele dag- en nachtritme verstoord raakt. Mensen met een GHB-verslaving krijgen ernstige slaapproblemen en gebruiken daarvoor vaak weer andere middelen, zoals slaapmedicatie of alcohol. Ze raken werk, school en contacten met vrienden en familie kwijt en raken steeds meer geïsoleerd. Maar als je 24 uur per dag onder invloed óf bewusteloos bent, is het lastig om met een heldere blik naar je eigen leven te kijken.”

De leegte na GHB

Zelfs als het hele leven overhoop ligt, is dat door het verdovende effect van GHB moeilijk om zien. Harmen: “Ze zien GHB dan als een middel om te overleven, als de oplossing voor hun problemen op psychisch en sociaal vlak, zonder andere uitweg. Als ze in behandeling gaan, is permanent stoppen met GHB dan ook in eerste instantie vaak niet het doel. Ze willen meestal niet helemaal van de GHB af, ze willen vooral niet meer afhankelijk zijn. Natuurlijk ontdekken ze daarna dat gecontroleerd gebruik van GHB nagenoeg onmogelijk is, waardoor ze weer terug in behandeling moeten. Uiteindelijk komt het besef dat ze helemaal moeten stoppen met GHB, maar ze ervaren dan een grote leegte in hun leven, depressie en angsten. Ook dat maakt het risico op terugval groot.”

Alles aanpakken voor optimaal herstel

Om de kans op terugval te verkleinen, pleit Harmen – die in september op dit onderwerp is gepromoveerd – voor een gecombineerde aanpak, zoals die ook bij NK wordt aangeboden: “De conclusie van mijn onderzoek is dat de detoxificatie (afkicken) van GHB aangepakt kan worden door de cliënt over te laten gaan op medicinale GHB en dit geleidelijk af te bouwen. Ontwenningsverschijnselen zijn dan minder heftig. Ook het medicijn baclofen zou een gunstig effect kunnen hebben, al is daar nog meer onderzoek voor nodig. Verder is het belangrijk dat de behandeling zich richt op psychosociale problemen, zoals de angst en somberheid die cliënten ervaren. Het ondersteunen bij dagbesteding, een nieuwe woning, nieuw werk of een opleiding en een nieuw sociaal netwerk – mogelijk in een andere omgeving – kan ook de kans op herstel vergroten. Daarnaast is aandacht voor de cognitieve problemen belangrijk, dus therapie moet mogelijk op een andere manier worden aangeboden.”

Hoop en vertrouwen uitstralen

Daarnaast wil Harmen vooral ook benadrukken dat GHB-verslaving absoluut niet ‘hopeloos’ is, zoals soms gedacht wordt. Harmen: “Tijdens mijn onderzoek ben ik veel professionals tegengekomen die mensen met GHB-verslaving beschouwen als ‘moeilijke patiënten’. Dit kan leiden tot pessimisme bij de behandelaar, stoppen met zoeken naar andere, bijkomende diagnoses en zelfs het voortijdig stoppen van de behandeling. Het is belangrijk dat een behandelaar op de hoogte is van wat werkt en niet, maar vooral ook dat hij of zij hoop en vertrouwen uitstraalt en samen kijkt met de cliënt wat deze wil bereiken in het leven en hoe ze daar samen aan kunnen werken.”

Meer weten over het promotieonderzoek “When the party is over: addressing clinical challenges in patients with GHB use disorders”? Neem contact op met harmen.beurmanjer@novadic-kentron.nl.

Vragen over je eigen gebruik van GHB of dat van een patiënt of naaste? Bel voor advies en informatie naar 073-689 90 90.