Gamende jongeren en hun appende ouders: “Welk voorbeeld geef jij jouw kind als jouw telefoon altijd voorrang krijgt?”

Dat jongeren fors meer zijn gaan gamen tijdens de coronacrisis is niet zo gek. In tijden waarin hobby’s en sociale contacten tot een minimum zijn beperkt, is gamen de ideale bezigheid: het is spannend, interactief en (vaak) sociaal. Je kunt voor even ontsnappen aan de verveling en de problemen en beperkingen van het ‘echte’ leven in coronatijd. Maar wat zijn op lange termijn de gevolgen van deze toename in scherm- en gametijd? Leidt meer gamen ook tot meer verslaving? En wat is de rol van ouders in deze kwestie? We vroegen het de experts! 

Floris Brocaar, preventiewerker bij Novadic-Kentron, bevestigt dat de schermtijd van jongeren tijdens de coronacrisis flink is opgelopen. “Ik spreek veel ouders die zich zorgen maken over de schermtijd van hun kinderen. Heel verrassend is dat natuurlijk niet. Gamen is in coronatijd een aantrekkelijke tijdsbesteding voor jongeren. Het biedt spanning en interactie, en het is bovendien heel laagdrempelig. En het heeft ook voordelen: in veel games ben je samen met je vrienden online bezig, en kun je ook nuttige vaardigheden ontwikkelen, zoals samenwerken en communiceren.”

Voor jongeren die het mentaal zwaar hebben, bijvoorbeeld doordat ze zich in coronatijd erg geïsoleerd voelen of het thuis moeilijk hebben, is gamen ook een ideale uitweg. Maar dan brengt het gamen wel meer risico met zich mee. Floris: “Tijdens het gamen valt de last tijdelijk van hen af. Ze zijn met iets bezig waar ze zich goed door voelen en die ‘happy’ tijd ervaren ze alleen tijdens het spelen. Het gevaar is dat gamen de problemen natuurlijk niet oplost. En je hersenen kunnen ook overprikkeld raken door het gamen, waardoor je daarna juist meer onrust en spanning kunt voelen.”

Spanning en avontuur

Of de toename in gametijd tijdens de coronacrisis ook zal leiden tot meer verslaving, betwijfelt Floris. “Wanneer de maatregelen teruggedrongen worden en jongeren het ‘normale’ leven weer op kunnen pakken, zullen de meesten hun gametijd gemakkelijk kunnen afbouwen. Ze zijn blij dat ze weer naar school of de sportschool kunnen en met vrienden kunnen afspreken.” Bij kwetsbare jongeren kan het echter wel tot verslavingsproblemen leiden. “Wees daarom altijd alert,” zegt Floris. “Maak het gedrag bespreekbaar en verdiep je in het gamegedrag van je kind. Wat speelt je kind bijvoorbeeld voor spellen en is hij er goed in? Vindt hij competitie leuk, zoekt hij spanning en avontuur, speelt hij graag vanwege het online sociale contact of speelt hij om andere problemen te vermijden? Gamen wordt vaak gezien als een eenzame hobby, maar veel gamers bouwen ook echt vriendschappen op tijdens het gamen!”

Bij elk piepje kijken

We zien overigens niet alleen bij kinderen en jongeren een toename in schermtijd, maar ook bij volwassenen. Floris: “Nu we door corona veel thuiswerken, zitten mensen urenlang achter de laptop en stappen ze van de ene online meeting in de andere. We vinden dat onze kinderen te veel op de computer of hun telefoon bezig zijn, maar hoeveel schermtijd hebben ouders zelf? Als ze dat gaan optellen, schrikken ze er soms zelf van. Niet alleen tijdens het werk, maar ook ’s avonds zitten de meeste mensen nog veel op hun telefoon te kijken. Wat leer je jouw kind als je bij elk piepje meteen naar je telefoon kijkt, hem op tafel laat liggen tijdens andere activiteiten en een appje of mailtje altijd voorrang geeft boven het gesprek of de klus waar je mee bezig was? Wees je bewust van de voorbeeldrol die je hebt en zorg zelf ook voor een goede balans tussen online en offline. Neem regelmatig pauzes en bespreek met je kind waarom dat belangrijk is. En focus niet teveel op de gametijd, maar bespreek met name het gedrag dat daaruit voortkomt en wat voor effect dat heeft op jou en andere gezinsleden. En ten slotte, probeer het gamen ook niet automatisch te zien als probleem. Gamen kan ook gewoon een ontspannende en fijne activiteit zijn, net als appen, Netflixen of social media dat voor jou is.”

Verwaarlozing

Als er balans is, is er dus geen reden tot zorg. Maar wanneer wordt gamen wél problematisch? Laura De Fuentes, senior wetenschappelijk medewerker bij Novadic-Kentron: “Wanneer iemand echt niet meer kan stoppen met gamen en dus de controle kwijt is over zijn gedrag, is dat een duidelijk signaal van verslaving. We zien dat het gamegedrag dan negatieve consequenties heeft voor belangrijke aspecten in het leven. De jongere besteedt geen tijd meer aan school, verschijnt niet of te laat op zijn werk en onderhoudt geen sociale contacten meer in de echte wereld. Vaak is ook het slaap- en waakritme helemaal uit balans en verwaarloost hij of zij hygiëne en voeding.”

Een gameverslaving kan heel intens zijn. Karin Nouwens is behandelaar bij Nieuwe Kansen Jeugd (de jongerenafdeling van NK) en ziet regelmatig jongeren met gameverslaving: “Het is heftig om te zien hoe moeilijk het kan zijn voor iemand met een gameverslaving om los te komen van het beeldscherm. Zo hebben we regelmatig jongeren in behandeling die élke beschikbare seconde meteen gaan gamen. Zelfs als ze al voor hun probleem naar een hulpverlener zijn gestapt en die bijvoorbeeld even met de ouders in gesprek is.”

Belonen met een luxe gaming headset

Bij Novadic-Kentron behandelen we gameverslaving volgens een speciaal door ons ontwikkeld gameprotocol in combinatie met ACRA (Adolescent Community Reinforcement Approach). Karin: “Dat betekent onder andere dat we samen met de jongere op zoek gaan naar andere plezierige activiteiten en de functie van het gamen onderzoeken. We betrekken de ouders hierbij en ondersteunen hen bij het begrenzen van het gamegedrag. Vaak zien we dat ouders de gameverslaving van hun kind onbewust faciliteren. Aan de ene kant proberen ze het gamen te begrenzen, maar vervolgens belonen ze goed gedrag met een dure aankoop in een spel of een luxe gaming headset. Dat geeft het verkeerde signaal. We leren ook de ouders wat de verslaving inhoudt en hoe ze hier beter mee om kunnen gaan.”

Helemaal niet achter de computer of op je telefoon bezig zijn, dat is in deze maatschappij niet haalbaar. Daarom richten we ons in de behandeling op gecontroleerd gebruik van beeldschermen en meer balans tussen gamen en andere activiteiten in het leven. Uiteindelijk gaat het om de juiste balans. Beeldschermen moeten in dienst staan van jouw leven, en niet andersom!