Gezinsmanager Simone is alle hulpverleners in één: “Het is heel fijn als het ook écht lukt om een verschil te maken wanneer er al zoveel is geprobeerd”

“Afgelopen week moest ik met spoed een beschermde woonplek regelen voor een moeder met ernstige psychiatrische en verslavingsproblemen. Omdat ze niet meer bij één van haar kinderen in de buurt mocht komen, zwierf de moeder rond op straat. Ze had geen eigen netwerk om op terug te vallen. Binnen drie dagen hebben we voor haar een plek gevonden. Ze herstelt nu bij het RIBW en volgt behandeling bij de afdeling Dubbele Diagnose, een samenwerking van GGz Breburg en Novadic-Kentron. Ondertussen zorgen we ervoor dat de rest van het gezin de hulp en begeleiding krijgt die nodig is. Het is heel fijn als het ook écht lukt om een verschil te maken wanneer er al zoveel is geprobeerd.”

Aan het woord is Simone Smit, gezinsmanager bij Team Gezinsmanagement van de gemeente Tilburg. Ze wordt hier gedetacheerd via Novadic-Kentron. Dit praktijkvoorbeeld illustreert meteen hoe complex de problemen in een gezin kunnen worden. Verslaving, psychische problemen, huiselijk geweld, schulden… Wanneer de reguliere hulpverlening vastloopt en de thuissituatie niet meer veilig is, biedt het Team Gezinsmanagement een helpende hand. Hoe kan de gezinsmanager wél het verschil maken? 

Geïsoleerd en verwaarloosd

Verslaving is niet alleen van grote invloed op degene die last heeft van een verslaving. Je ziet vaak dat het gevolgen heeft voor de hele omgeving (binnen de zorg ‘het systeem’ genoemd). Familie en vrienden trekken zich terug, zijn het beu om steeds maar weer geld uit te lenen en opvang te bieden. Kinderen raken geïsoleerd of in sommige gevallen zelfs verwaarloosd. Verslaving zorgt bovendien voor een gebrekkige rem op emoties en gedrag. Simone: “In de casussen die wij krijgen, zien we vaak huiselijk geweld bij drugs- of alcoholproblemen. De kinderen zijn hier getuige of zelfs slachtoffer van.” Meldingen van huiselijk geweld komen binnen bij Veilig Thuis. Zij dragen een casus over aan Team Gezinsmanagement wanneer er sprake is van een onveilige thuissituatie in combinatie met complexe problemen waarop de huidige hulpverlening vast loopt.

Alle hulpverleners in één

Simone werkt voor Team Gezinsmanagement Regio Hart van Brabant (Tilburg). Dit is een intersectoraal samenwerkingsverband tussen RIBW Brabant, Amarant, Traverse, Sterk Huis, Novadic-Kentron en GGz Breburg. Hierdoor is alle hulp en expertise nabij en kan er snel de juiste zorg worden geboden voor alle gezinsleden. Simone: “Je kan ons zien als de spin in het web. Wij zorgen voor goede samenwerking tussen alle instanties en bespreken samen in een wekelijks overleg de casussen, om tot één allesomvattend plan te komen. Omdat wij meer vrijheid en speelruimte hebben, kunnen wij vaak meer doen. En dat is ook nodig bij deze gezinnen. Onze hulp is intensief, zo veel en zo lang als nodig is. We richten ons op de sterke kanten van het gezin en bouwen hierop verder. Zodat het gezin na onze hulp met ondersteuning van de juiste professional(s) weer verder kan.”

Een lange lijst vol hulpverleners

De gezinsmanager is eigenlijk alle hulpverleners in één: jeugdzorgwerker, specialist in veiligheid, coach, regisseur enzovoort. Simone legt uit waarom dat nodig is: “Soms zijn er zoveel hulpverleners en instanties betrokken bij een gezin, dat mensen door de bomen het bos niet meer zien. Ouders krijgen dan vaak verschillende adviezen, waardoor ze niet meer weten welk advies ze op moeten volgen. Zo was er bijvoorbeeld een gezin waarbij de ouders en de kinderen allemaal hulpverlening hadden. Moeder had een psychiater, psycholoog, herstelondersteuner en gezinsbegeleider, vader een psycholoog, arts, ergotherapeut en verpleegkundige en de kinderen werden ambulant begeleid. Ook jeugdreclassering en de scholen waren betrokken. Al met al een hele lange lijst vol hulpverleners van verschillende organisaties, met ieder een eigen kijk op de casus. We maken dan schoon schip en bekijken opnieuw wat er écht nodig en passend is.” ‘Eén systeem, één regisseur, één plan’ luidt dan ook de boodschap op de website van Gezinsmanagement.

Dubbele diagnose

Vaak is het verslavingsprobleem gekoppeld aan psychiatrische problemen. Zorginstanties gaan dan in discussie over wat er op de voorgrond komt en wie als eerste zorg moet bieden, waardoor het lang

duurt voordat mensen de juiste hulp of behandeling krijgen. Dat is belemmerend voor het herstel. Simone: “Dit is niet alleen bij psychiatrische problemen het geval, maar bijvoorbeeld ook bij een hoog of laag IQ. Mensen passen dan niet in de hokjes van de zorginstelling. Terwijl het eigenlijk andersom moet zijn: de zorg moet passen bij de persoon.” Het centrum voor Dubbele Diagnose in Tilburg is een mooi voorbeeld van hoe het wél kan. Hier kunnen mensen terecht met meervoudige, complexe problemen, dus verslavingsproblemen in combinatie met psychiatrische problemen, waarbij het niet uitmaakt ‘wat voorop staat’. 

Meer crisissen verwacht

Simone verwacht dat er meer crisissituaties zullen volgen nu de coronamaatregelen versoepeld worden: “We hebben heel lang niet kunnen zien wat er achter gesloten deuren speelde. Scholen zijn een belangrijke plek voor de signalering van problemen, maar met online lessen kun je die signalen moeilijker oppikken. Nu kinderen weer naar school gaan en hulpverleners weer bij mensen over de vloer komen, worden problemen weer meer zichtbaar. Maar de opbouw van een crisissituatie heeft al achter gesloten deuren plaatsgevonden zonder dat iemand het in de gaten heeft gehad. We hopen dat de omgeving van gezinnen in de problemen hier alert op is. Als je advies wil over een bepaalde situatie, kun je altijd bellen met de Advies en Informatielijn van NK.”

* De personen op de foto’s zijn niet de personen uit het artikel