"Bij GHB-verslaving heb je maar twee standen: alles is toppie, of het is crisis”

Bij GHB-verslaving lijkt het alsof alles goed gaat, zolang je maar om de twee uur gebruikt. Dit maakt GHB zo verraderlijk verslavend: de problemen lijken pas te beginnen zodra je stopt met gebruiken. Dit horen behandelaars regelmatig van GHB-verslaafden. En dit zijn dan geen recreatieve gebruikers meer, maar mensen die zwaar verslaafd zijn. Hun hele leven – werk, relaties, financiën, gezondheid – is naar de knoppen. Maar ze voelen het niet, want ze leven in een permanente roes. GHB-onderzoeker Harmen Beurmanjer legt uit hoe je zó extreem in de problemen kunt komen, terwijl je daar zó totaal blind voor blijft.

Harmen werkte samen met anderen twee en half jaar aan de GHB Monitor 2.0, om de problemen en behandelmogelijkheden bij GHB-verslaving in kaart te brengen. De situatie bleek wel iets verbeterd ten opzichte van de eerste monitor: toen viel 65% terug na behandeling, nu is dat 50%. De verslavingszorg krijgt dus meer grip op GHB-verslaving. Maar hoewel het totaal aantal GHB-verslaafden laag is, vormt het een relatief groot maatschappelijk probleem. Het blijft een van de moeilijkste groepen verslaafden om te behandelen: de terugval is hoog en ze hebben veel andere problemen: psychisch, lichamelijk, sociaal-maatschappelijk én cognitief (geheugen, aandacht). Hoe komt dat? Wat maakt deze verslaving zo anders?

Altijd onder invloed

Harmen: “Uit de eerste resultaten van nieuw, nog lopend onderzoek, komt het beeld naar voren dat GHB ervoor zorgt dat mensen nauwelijks beseffen hoe ziek ze eigenlijk zijn. GHB-verslaafden gebruiken gemiddeld om de twee uur en zijn dus altijd onder invloed. Als ze niet gebruiken, krijgen ze zeer heftige ontwenningsklachten, zoals een delier, hevige angsten en ontregeling van autonome lichaamsfuncties, zoals de ademhaling en hartslag. Dat kan zelfs levensbedreigend zijn. Dus gebruiken ze elke paar uur GHB, dag en nacht. En niet alleen als ze ontwenningsklachten krijgen, maar ook als ze zich bewust worden van hun groeiende problemen. De GHB drukt alle negatieve emoties weg. Zo nemen de problemen toe, terwijl de GHB het besef hiervan volledig onderdrukt. In tegenstelling tot alcoholverslaafden die zich tijdens nuchtere momenten ellendig voelen en beter beseffen hoe ze eraan toe zijn, ervaren GHB-gebruikers dit dus beperkt. Ze zijn altijd onder invloed. Daarnaast is er veel indirect bewijs dat GHB, en met name bewusteloosheid door een overdosis, schadelijk is voor de hersenen en de cognitieve functies. Daardoor neemt de kans op terugval toe. Novadic-Kentron investeert momenteel in onderzoek hiernaar, waardoor we onze kennis over GHB verder kunnen vergroten en GHB-verslaafden beter kunnen helpen.”

Bewusteloos op de spoedeisende hulp belanden wordt routine

GHB-gebruikers zijn vaak al jaren verslaafd voor ze bij de hulpverlening terecht komen. GHB is kleurloos – het lijkt net water – dus gebruik valt niemand op. En zelfs als het leven volledig ontspoort, gaat dat door de GHB vaak langs hen heen. Harmen: “Dat gaat erg ver: de eerste keer dat GHB-gebruikers ‘out gaan‚’ en wakker worden in het ziekenhuis, vinden ze dat raar, maar na een paar keer denken ze vaak alleen nog: ‘oh, het is weer zover‚’. Ze worden nooit echt nuchter, en zo blijven ze heel lang beperkt in het observeren van hun eigen situatie. Vaak tot het punt dat de problemen zo groot worden dat de omgeving ingrijpt. Of tot ze bijvoorbeeld een psychose krijgen met een crisisopname tot gevolg. Bij GHB-verslaving heb je maar twee standen: alles is toppie, of het is crisis.”

Mijn medicijn tegen psychische problemen

Wanneer ze bij de verslavingszorg terechtkomen, zijn de problemen al heel groot. Bij andere verslavingen heb je daarin allerlei gradaties, omdat ook mensen met bijvoorbeeld een beginnende alcoholverslaving – die nog wel een gezin, vrienden en werk hebben – tot het inzicht kunnen komen dat ze hulp nodig hebben. Harmen: “Een GHB-verslaafde komt vaak pas in beeld als deze elke paar uur, dag en nacht, moet gebruiken en de problemen gruwelijk uit de hand zijn gelopen. Dan nog duurt het vaak lang voor ze beseffen dat ze beter met GHB kunnen stoppen. GHB lijkt op dat moment nog een ‘medicijn‚’ tegen alle psychische-, slaap- en sociale problemen. Je leven na GHB-verslaving weer opbouwen, kan een lange weg zijn. De grote diversiteit aan persoonlijke problemen en hobbels die mensen hierin tegenkomen, maakt ze kwetsbaar voor terugval.”

Zes jaar leven als zombie

Volgens Harmen vraagt deze doelgroep dus echt om een andere focus: “De detox volgens een afbouwschema met medische GHB verloopt bijna altijd zonder complicaties, en dat is gezien de mogelijk levensgevaarlijke ontwenningsverschijnselen een belangrijke vooruitgang. Maar daarna begint het pas écht. Deze groep vraagt om een langdurig, intensief traject. Ze worden voor het eerst echt wakker, nadat ze zes jaar als een zombie hebben geleefd. Dan zijn ze volledig overprikkeld en zien ze bovendien pas in welke situatie ze zich bevinden: vaak hebben ze geen baan meer, geen huis, geen vrienden, torenhoge schulden, en ze weten niet hoe ze die problemen op moeten lossen. Als je deze groep dan weer loslaat, zitten ze binnen de kortste keren weer aan de GHB. Uit de GHB Monitor 2.0 bleek dat het medicijn Baclofen kan helpen tegen terugval, maar het is geen wondermiddel. We moeten werken aan het opbouwen van een gezond sociaal netwerk, van werk en een goede woonsituatie, aan het wegwerken van schulden, aan de psychische en cognitieve problemen die ze hebben. Daarvoor is een integrale aanpak nodig: we willen dan ook graag meer samenwerken met andere GGZ-instellingen, GGD‚’s, instanties voor begeleid wonen, politie, maatschappelijke opvang, enzovoorts.”

Oproep ketenpartners die worstelen met thema GHB-verslaving

Harmen wil bij deze ketenpartners die worstelen met het thema GHB-verslaving, nadrukkelijk uitnodigen om contact met hem op te nemen. Dit kan via e-mailadres harmen.beurmanjer@novadic-kentron.nl. Harmen: “Zo kunnen we samen kijken wat we voor elkaar kunnen betekenen!”

Vragen of zorgen?

Heeft u vragen over GHB-verslaving of zorgen over een specifiek persoon, neem dan contact met ons op!