Hoe behandel je jongeren met ADHD en een verslaving?

Maar liefst 20% van de jongeren met ADHD heeft daarnaast verslavingsproblemen. En andersom heeft naar schatting 30 tot 50% van de jongeren in de verslavingszorg ADHD! Deze combinatie leidt vaak tot forse problemen: met gedrag, school, sociale contacten en relaties, én met justitie. Dit stelt bijzondere eisen aan de behandeling. Maar bestaande behandelingen zijn niet specifiek gericht op deze jongeren, of richten zich op één van beide aandoeningen. Dus wilden behandelaars graag weten: hoe kun je deze jongeren het beste behandelen?

Het kenniscentrum voor verslaving, “Resultaten Scoren”, nam het initiatief om een nieuw behandelprotocol te ontwikkelen voor jongeren met ADHD en een verslaving. Het Nijmegen Institute for Scientist-Practitioners in Addiction (NISPA) en het Parnassia Addiction Research Center (PARC) stelden als uitvoerders een onderzoeksteam samen, met Cor de Jong als projectleider. Novadic-Kentron werd vertegenwoordigd door wetenschappelijk medewerker Maureen van Oort.

Dertig jongeren behandeld met het nieuwe protocol

Bij het onderzoek werd een nieuw protocol opgesteld en getest bij cliënten van vier instellingen voor jeugd-GGZ en vier instellingen voor jeugdverslavingszorg, waaronder Kentra24.

Adviezen voor de behandeling

Op basis van het onderzoek hebben de onderzoekers onder meer de volgende adviezen opgesteld:

• Jongeren met ADHD en verslavingsproblemen kunnen het beste een cognitieve gedragstherapeutische behandeling krijgen, met in elk geval onderdelen van sociale vaardigheidstraining en zelfcontroletraining.
• Motiverende Gespreksvoering is een belangrijke methode om resultaat te bereiken.
• Omdat deze doelgroep vaak slaapproblemen heeft, moet slapen een apart en verplicht onderwerp zijn binnen de behandeling.
• Vanwege de diversiteit van de cliënten moet het behandelplan flexibel ingericht kunnen worden.
• Ondersteuning van ouders heeft een positieve invloed. Ouders/verzorgers van kinderen jonger dan 16 jaar zouden zeker bij de behandeling betrokken moeten worden.
• Medicatie kan worden ingezet bij heftige en hinderlijke ADHD-symptomen die de therapie negatief beïnvloeden. Middelengebruik kan wel de werking van de medicatie beïnvloeden en ook kan medicatie misbruikt worden als genotmiddel. Regelmatige controle is dus belangrijk!

Nieuwe behandeling gewaardeerd door jongeren

Een behandeling volgens deze uitgangspunten werd erg gewaardeerd door de jongeren. Ze gaven aan dat ze door de behandeling beter met alledaagse problemen konden omgaan, meer inzicht in hun problemen hadden gekregen en hun middelengebruik konden stoppen of flink verminderen.

Een slimme jongen

Job is 18 jaar, zit in de vijfde klas van de havo en woont nog thuis. Job is een slimme jongen, maar hij blowt veel de laatste tijd en drinkt daar soms ook bij. Job gaat meestal laat slapen: het is zo druk in zijn hoofd dat hij toch niet kan slapen. Hij kampt ook met flinke agressie-aanvallen. Job volgt de aangepaste behandeling in de kliniek, en in zijn geval is agressieregulatietraining een onderdeel daarvan. Met Job gaat het inmiddels stukken beter en ook zijn agressie-aanvallen zijn enorm afgenomen. Job spreekt respect uit voor zijn ouders: “Ik denk nu bij mezelf: ‘Wat hebben die allemaal moeten doorstaan!‚’ Het zijn gouden mensen. Dat geldt ook voor mijn vrienden. Nu ik enige tijd uit de kliniek ontslagen ben en merk hoe plezierig het leven is zonder gebruik en met een normaler dag- en nachtritme, ben ik blij. Dit alles heb ik, behalve aan mijn ouders en vrienden, ook voor een groot deel te danken aan de hulpverleners van de kliniek. Ze zijn geweldig. Ik heb nu zin in de toekomst. Ik zal mijn zwaktes wel houden, maar ik weet hoe ik er mee om moet gaan.”

Producten uit het onderzoek

Het onderzoek heeft drie mooie producten opgeleverd:

• Richtlijn ADHD en middelengebruik bij adolescenten, Hendriks en Spijkerman
• Werkboek ADHD en middelengebruik bij adolescenten, M√ºller en Van Oort
• Handleiding ADHD en middelengebruik bij adolescenten, M√ºller en Van Oort

Deze drie boeken zijn te bestellen bij uitgeverij Perspectief (www.zorg-perspectief.nl).