Hoe hou ik mijn puber veilig nu de wereld weer open gaat? “Ouders onderschatten vaak hun eigen invloed”

Na meer dan een jaar lockdown in verschillende gradaties lijkt het er nu toch echt van te komen: de wereld gaat weer open. Voor de meeste mensen een enorme opluchting, maar veel ouders zullen ook wel eens hun hart vasthouden. Onze pubers staan te springen om zich weer volledig in het uitgaansleven te storten. De verleidingen van drank en drugs zijn zelden zo aantrekkelijk geweest na een jaar binnen zitten en online les volgen. En wat als je kind dit jaar examen heeft gedaan, zich met achttien jaar al helemaal volwassen voelt, en staat te popelen om te gaan studeren? Examenfeesten zijn in het water gevallen, hoe moet dat als ze na de zomer – zonder ook nog maar enig toezicht van ouders – op kamers gaan in al die leuke, bruisende studentensteden?

Daniëlle Ketelaars, preventiewerker bij NK, heeft afgelopen jaar goed in de gaten gehouden hoe de coronacrisis jongeren beïnvloedde: “Onze indruk is dat het hele gebruikspatroon onder jongeren is veranderd. Al is dat wel sterk afhankelijk van de groep. Bij de jongste tieners, die nog helemaal niet drinken of drugs gebruiken, is niet zoveel gebeurd. Oudere jongeren die bijvoorbeeld xtc gebruikten op dance events, hebben hun gebruik eerst uitgesteld, maar zijn daarna soms gaan experimenteren met andere middelen. We zien dat psychedelica zoals 2C-B populairder zijn geworden, dit zijn middelen die je thuis gebruikt en juist niet op feesten. En dan heb je nog een groep jongeren die drugs gebruiken om negatieve emoties te dempen. Als die door corona meer psychische problemen hebben gekregen, zoals eenzaamheid, zijn die juist meer gaan gebruiken. Maar voor de meeste jongeren geldt dat ze, zonder feestjes en uitgaan, minder zijn gaan drinken en gebruiken. We zien dan ook dat het aantal alcoholintoxicaties – comazuipen – tijdens de coronacrisis bijna helemaal tot nul is gedaald. Dat begint nu langzaam weer toe te nemen.”

Niks meer gewend en totaal overprikkeld

Wat gebeurt er met die jongeren als ze weer volop uitgaan, hoe kunnen ouders hier het beste mee omgaan? Daniëlle: “Ouders worstelen met grenzen stellen. We horen veel ouders zeggen: ‘Moet ik mijn kind niet gewoon los laten gaan? Er mocht al zo weinig!’ Maar juist nu is het belangrijk om kaders te bieden! Als je een tijd niet gedronken of gebruikt hebt, is je tolerantie enorm afgenomen. Je bent het niet meer gewend. Dus als je weer gaat drinken of gebruiken, is het effect veel heftiger. Dat kan je behoorlijk overvallen. Daarnaast heeft iedereen het afgelopen anderhalf jaar geleefd in een maatschappij met veel minder prikkels. Als je je weer volop in het uitgaansleven stort, festivals en evenementen bezoekt als dat weer kan, kun je overprikkeld raken door de drukte, het lawaai, de lampen… Als je in die omstandigheden drugs gebruikt of drinkt, kan het effect helemaal anders zijn dan je verwacht. Je kunt dan een behoorlijke bad trip hebben.”

Wat je vader en moeder vinden, blijft altijd belangrijk

Kun je hier als ouders überhaupt nog invloed op uitoefenen? Daniëlle: “Ouders onderschatten vaak hun eigen invloed. We raden ouders altijd aan om al bij jonge tieners te beginnen met grenzen stellen en praten over alcohol en drugs. Maar ook als je kinderen al wat ouder zijn, heb je nog steeds veel invloed. Wat je vader en moeder vinden, blijft altijd belangrijk. Zelfs als je kinderen op kamers gaan. Je kunt dan niet meer zeggen dat ze om één uur thuis moeten zijn, maar kinderen vinden het – ook al lijkt het van niet – belangrijk wat jij vindt. Je kunt hen niet meer dingen verbieden, maar je kunt nog steeds duidelijk aangeven dat je ergens niet blij mee bent, dat je iets niet goedkeurt. Dat kader is belangrijk.”

“Bij een leuk feest past geen ambulance”

“En ga vooral het gesprek aan! Juist als je kinderen al wat ouder zijn, kun je hen aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid. Vraag je kind wat hij of zij verwacht. Hoe zal het zijn om voor het eerst weer uit te gaan of een festival te bezoeken? Wat is fijn en wat niet? Hoe zal het zijn om voor het eerst weer te drinken of iets te gebruiken na al die tijd? Reageer niet vanuit bezorgdheid of boosheid, maar probeer vooral in gesprek te blijven. Investeer in een goede relatie met je kind, dan is je invloed ook het grootst. Ga niet oordelen of preken, maar probeer vooral de motivatie van je kind zelf te activeren. Wat vindt jouw kind belangrijk? Denk dan vooral aan effecten op de korte termijn: een leuke avond hebben. Hoe leuk is je avond nog als jij of een van je vrienden out gaat? Of als je zelf een slechte ervaring hebt door je gebruik en totaal niet meer weet wat je nu eigenlijk doet? Bij een leuk feest past geen ambulance! Probeer vooral ook te benadrukken – of liever: je kind dit zelf te laten zeggen – dat zo’n festival al leuk genoeg is: de mensen, de gezelligheid, de sfeer, de muziek… Ga daar eerst maar eens volop van genieten zonder drugs! En neem de tijd om te wennen, ga ook af en toe eens even naar buiten. Als je kind duidelijk aan de keukentafel uitspreekt dat hij of zij niet wil drinken of gebruiken, zelf in controle wil blijven, dan is dat natuurlijk geen garantie, maar het helpt wel degelijk om tijdens het feest zelf bij die beslissing te blijven.”

Nooit doen: je kind thuis ‘leren drinken’

Behalve tips voor een goed gesprek, heeft Daniëlle nog enkele belangrijke tips voor ouders: “Er zijn ouders die denken dat het goed is om je kind thuis te ‘leren drinken’. We weten inmiddels dat dit achterhaald is. Hoe duidelijker en hoe consequenter je bent over de grenzen – niet drinken tot je achttien jaar bent – hoe later kinderen beginnen met drinken. En ook drinken ze dan minder. En geef zelf ook het goede voorbeeld. Als jij in alles uitstraalt dat het leven alleen leuk is met alcohol, dan nemen je kinderen dat beeld over. Uiteindelijk blijf jij als ouder enorm veel invloed hebben op jouw kind, hoe oud ze ook zijn.”