Is alcohol nou wel of niet slecht voor jongeren?

Begin december stond Nederland op zijn kop door een zeer opvallend onderzoek: neuropsychologe Sarai Boelema trok in haar proefschrift de conclusie dat alcoholgebruik helemaal niet zo schadelijk was voor de hersenen van jongeren als altijd werd gesteld. Zij vond geen verschil in cognitief functioneren tussen zwaar drinkende en niet drinkende jongeren. Deskundigen en politici buitelden over elkaar heen om hun mening te geven, waarop Boelema uiteraard weer reageerde. Nu het stof is neergedaald, blijven ouders en professionals zitten met de vraag: is alcohol nou wel of niet slecht voor jongeren? Ons antwoord: het risico op schade door alcohol is groot. Wij zetten voor u de conclusies van de discussies op een rijtje.

Het onderzoek van Boelema is een gedegen, langdurig onderzoek onder meer dan 2.200 jongeren en deskundigen (inclusief wijzelf) nemen dit onderzoek dan ook serieus. Inhoudelijke en onderzoekstechnische argumenten domineerden het debat. Wat kunnen we hieruit concluderen?

Was het onderzoek goed opgezet?

De steekproef van Boelema was zeker groot genoeg en het onderzoek was grondig en goed opgezet. Verschillende wetenschappers, waaronder dr. Jurriaan Witteman (Universiteit van Leiden), plaatsten desalniettemin wel kanttekeningen bij het onderzoek. Zo heeft Boelema niet specifiek de effecten van binge drinken onderzocht, terwijl daardoor waarschijnlijk de meeste schade ontstaat.

Schade mogelijk nog gecompenseerd door brein

Ook heeft Boelema cognitief functioneren onderzocht met tests, en niet met hersenscans. Boelema reageert hierop door te stellen dat ook in ander onderzoek meestal geen verschillen in cognitieve prestaties gevonden werden. Waar onderzoekers het over eens zijn (inclusief Boelema) is dat hersenscans wel effecten laten zien van zwaar alcoholgebruik op jonge leeftijd. Volgens Witteman is het goed mogelijk dat een aanvankelijk subtiele verstoring door het plooibare puberbrein gecompenseerd wordt, waardoor wel op scans maar niet bij tests iets van de schade te merken is. Het is mogelijk dat bij voortzetting van het (binge) drinkgedrag de schade niet meer gecompenseerd wordt en cognitieve schade in een later stadium ook met tests is vast te stellen.

Ten slotte stellen verschillende deskundigen dat in andere onderzoeken wel negatieve effecten op de hersenen van jongeren aangetoond worden, en dat dit ene onderzoek (hoe gedegen ook) gezien moet worden in het licht van alle andere onderzoeken.

Conclusie: alcoholgebruik door jongeren lijkt niet meteen tot verminderde prestaties op cognitieve taken te leiden. Omdat hersenscans echter wel effecten laten zien, is het mogelijk dat schade pas later zichtbaar wordt, of dat met name binge drinken schadelijk is. Aanvullend onderzoek bij jonge, zware en binge drinkers, waarbij over een lange periode metingen worden gedaan met zowel (gevoelige) tests als hersenscans, is noodzakelijk.

Novadic-Kentron blijft (wetenschappelijke en andere) ontwikkelingen in de gaten houden, maar ziet vooralsnog geen reden om afstand te doen van het standpunt dat alcohol zeer waarschijnlijk wel schadelijk is voor de zich ontwikkelende hersenen.

Andere alcoholgerelateerde schade

Maar alcohol heeft niet alleen mogelijk effecten voor cognitief functioneren:

• Er is een sterke relatie tussen alcoholgebruik op jonge leeftijd, en verslaving op latere leeftijd. Hoe jonger begonnen wordt met drinken en hoe meer wordt gedronken, hoe groter de kans op alcoholverslaving.
• Er is een sterke relatie tussen alcoholgebruik door jongeren en de kans op agressie en ongelukken.
• Alcohol is kankerverwekkend en schadelijk voor alle belangrijke organen. Hiervoor is geen veilige ondergrens: zo is er ook bij matig drinken bij vrouwen een verhoogd risico op borstkanker. Alcohol vergroot ook de kans op een aantal andere vormen van kanker, met name kanker in de mond, keelholte, strottenhoofd, slokdarm en darmen. Daarnaast is er een hoger risico op een groot aantal lichamelijke en psychische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, maag- en darmklachten, leverziektes, seksuele problemen, angsten, depressie en slapeloosheid. Alcohol staat op de vierde plaats van factoren die gezondheidsverlies (ziekte en sterfte) veroorzaken.

Dus… is alcohol nou wel of niet schadelijk voor jongeren?

Is alcohol nou wel of niet schadelijk voor jongeren? Het antwoord hierop is luid en duidelijk: het risico op schade door alcohol is hoe dan ook groot. Die risico‚’s zijn aanzienlijk groter voor kwetsbare groepen zoals jongeren. Novadic-Kentron staat dan ook volledig achter maatregelen die alcoholgebruik terugdringen en achter de verhoogde minimumleeftijd. In West- en Noordoost-Brabant wordt dit vorm gegeven in het alcoholmatigingsproject Think Before You Drink. Novadic-Kentron (Preventie) is hier naast de GGD en gemeenten een belangrijke partner. Meer weten? Stuur een mail naar preventie@novadic-kentron.nl!

Verder lezen…

De effecten van alcohol en drugs

Dit artikel is verschenen in onze e-mailnieuwsbrief. Wilt u deze ook ontvangen? Meld u dan hier aan!