JIM als reddingsboei: methode mentor jongeren uit eigen omgeving werkt

Ruzie, frustratie, onbegrip: in gezinnen is soms sprake van complexe problemen tussen ouder(s) en kind, die de verhoudingen ernstig verstoren. Het gezin en de hulpverleners zien soms geen uitweg meer: ondanks intensieve, langdurige hulp dreigt dan uithuisplaatsing. Een dramatische situatie voor ouders en kind. Maar gelukkig biedt de JIM (Jouw Ingebrachte Mentor) het gezin Nieuwe Kansen. Met deze aanpak werden in de regio Midden-Nederland, waar de JIM-methode bedacht is, verbluffende resultaten behaald. In 90% van de gevallen werd uithuisplaatsing voorkomen. JUZT, de organisatie voor jeugdhulpverlening in West-Brabant, nam in deze regio het initiatief om met JIM aan de slag te gaan. Novadic-Kentron is een van de samenwerkingspartners.

Eén doel: thuis blijven wonen

Jouw Ingebrachte Mentor (JIM) is iemand uit de directe omgeving van het gezin: bijvoorbeeld een opa, tante, buurman of leerkracht die door de jongere gevraagd wordt om hem of haar te helpen met de problemen en conflicten thuis. De JIM fungeert als mentor en vertrouwenspersoon van de jongere en is de vertegenwoordiger naar ouder(s) én hulpverleners. Met de nieuwe methode vervagen de grenzen tussen hulpverleners en naasten. Alle betrokkenen zijn gelijkwaardige deskundigen die samen een doel hebben: de harmonie in het gezin herstellen en ervoor zorgen dat de jongere thuis kan blijven wonen.

Petra Bastiaensen, GZ-psycholoog en systeemtherapeut bij JUZT, geeft aan dat haar organisatie direct enthousiast was over de JIM-methode: “De wanhoop binnen sommige gezinnen is groot. Als intensieve en langdurige hulp geen blijvende oplossing brengt, zitten wij als hulpverleners ook in een impasse. In Utrecht is gebleken dat het inschakelen van het eigen netwerk en het benutten van de kracht daarvan heel succesvol is. Er was dan ook binnen JUZT geen enkele aarzeling om de JIM-methode ook in onze regio te implementeren. Persoonlijk kreeg ik er nieuwe energie van.”

Verbindingsteam ingeschakeld bij dreigende uithuisplaatsing

Bij het inzetten van de JIM-methode werd de samenwerking gezocht met Novadic-Kentron, GGZ Breburg en Idris. Deze organisaties vormen samen het zogenaamde Verbindingsteam. Petra Bastiaensen: “Bij iedere dreigende uithuisplaatsing wordt het Verbindingsteam ingeschakeld. Naast de JIM heeft dit team een cruciale rol. Het team vormt de verbindende schakel tussen de JIM, de jongere, het gezin, het netwerk rond het gezin en de hulpverlening.” Het Verbindingsteam bestaat uit zeven mensen. Twee JUZT-systeemtherapeuten, waaronder Petra, hebben een coördinerende rol en bewaken het proces. Vijf hulpverleners van de betrokken instellingen doen het uitvoerende werk.

Reddingsboei

Namens Novadic-Kentron is Maril van Rijt lid van het Verbindingsteam. Maril: “Als verslaving of middelengebruik een rol speelt bij de dreigende uithuisplaatsing, wordt Novadic-Kentron ingeschakeld. Ik ga dan aan de slag volgens de nieuwe methode. We starten met een eerste gesprek met ouders en jongere, waarin we de werkwijze toelichten. Meestal ziet zowel de ouder als de jongere de nieuwe aanpak als een reddingsboei en zijn zij direct gemotiveerd om met een JIM aan de slag te gaan.”

Een geschikte JIM zoeken

De tweede stap is het vinden van een geschikte JIM. Maril: “Ik inventariseer met ouders en jongere welke personen uit de directe omgeving de rol van JIM zouden kunnen vervullen. Dat moet iemand zijn die het netwerk rond de cliënt goed kent en mensen in beweging kan krijgen. Uiteindelijk kiest de jongere zijn of haar eigen JIM, en als de ouders geen zwaarwegende bezwaren hebben is de derde stap dat de jongere zelf de uitverkoren JIM vraagt die rol op zich te nemen.” Dat persoonlijke appèl werkt goed. Petra: ”Meestal lukt het binnen twee weken om een JIM bereid te vinden.”

Kan de JIM de rol aan?

Na het akkoord volgt er nog een gesprek tussen de JIM en de hulpverlener van het Verbindingsteam. Maril: “We leggen de JIM uit wat de bedoeling is en checken of de JIM de rol aankan. Ook wordt gesproken over de voorwaarden en verwachtingen van de JIM. Daarna wordt de JIM officieel geïnstalleerd. Pas daarna gaan we samen kijken wat er aan de hand is in het gezin, wie wat kan doen en maken we afspraken en een plan van aanpak met de jongere, het gezin en de JIM.”

Einddoel is steeds dat de jongere thuis kan blijven wonen. Daar wordt maximaal een half jaar voor uitgetrokken. De hulpverleners van het Verbindingsteam vervullen daarbij een rol op de achtergrond. Ze zijn continu beschikbaar om de JIM met raad en daad bij te staan. Een keer per week vergadert het Verbindingsteam en worden alle lopende casussen besproken. Als daar aanleiding toe is, wordt er een gesprek gepland met de JIM.

JIM in de praktijk: oom Kees

“Natuurlijk kon ik geen nee zeggen toen Ivo mij vroeg, zeker ook omdat de problemen in het gezin mij al langer bezig hielden. Ik vond het belangrijk dat er iemand voor hem was bij wie hij onder vier ogen zijn verhaal kwijt kon. Ik wilde die rol wel vervullen. Ik moest me wel heel bewust zijn van die nieuwe rol; ik was niet langer alleen zijn oom. Ik luisterde steeds goed naar zijn verhaal en liet Ivo uitpraten. Door vervolgens mijn visie te geven, probeerde ik Ivo tot nieuwe inzichten te laten komen. Uiteindelijk bleef Ivo bij mijn zus wonen. Dat gaf veel voldoening en het heeft me verrijkt als mens. Het gaat nu al een tijd goed, maar als het nodig is, pak ik meteen de rol van JIM weer op.”

Kees en Ivo zijn fictieve namen

Meer informatie: www.jimwerkt.nl

Foto: het verbindingsteam JIM