Kwaliteit en onderzoek 2017 en vierde kwartaal

Als toonaangevend expert op het gebied van riskante leefstijl en verslaving, heeft NK veel aandacht voor het ontwikkelen en vergroten van kennis en het verbeteren van de kwaliteit van onze zorg. Ook in 2017 vonden belangrijke ontwikkelingen plaats op dit gebied, zoals u ook in vorige nieuwsbrieven heeft kunnen lezen. Zo werd de intentieverklaring Maak de Zorg Rookvrij! ondertekend, en werd veel onderzoek gedaan met betrekking tot GHB, maar bijvoorbeeld ook over de invloed van licht op het slaap-waakritme van verslaafden. U vindt hier een korte terugblik op het hele jaar, plus een aantal recente ontwikkelingen uit het vierde kwartaal van 2017, waaronder de succesvolle aanpak van GHB-verslaving in Etten-Leur en nieuwe inzichten op het gebied van gameverslaving.

Hoogtepunten 2017 

GGZ Ecademy

Een van de belangrijkste ontwikkelingen voor NK in 2017 was de aansluiting bij GGZ Ecademy, een coöperatieve vereniging van meer dan veertig instellingen binnen de GGZ. GGZ Ecademy biedt e-learning om medewerkers op te leiden en bij te scholen. Omdat veel (achtergrond)kennis online geleerd kan worden, kunnen de klassikale onderdelen bovendien veel effectiever worden ingezet: interactief en gericht op de praktijk. 

Intentieverklaring Maak de Zorg Rookvrij! ondertekend 

Roken binnen de zorg wordt steeds meer de uitzondering. Medio 2017 vond in Utrecht het symposium Maak de Zorg rookvrij! plaats. Tijdens dit symposium hebben een groot aantal instellingen, waaronder ook NK, een intentieverklaring ondertekend. In deze intentieverklaring komen de instellingen overeen dat niet-roken de norm is in zorginstellingen, dat zorgmedewerkers niet meer roken tijdens het werk en dat stoppen met roken actief onder de aandacht wordt gebracht bij cliënten, patiënten en bezoekers. NK zet actief in op stoppen met roken. Zo voeren wij vanaf 1 juli een volledig rookvrij beleid voor medewerkers. Ook bezoekers, ambulante cliënten en leveranciers roken niet meer op en rond NK-locaties. 

Onderzoeken 2017

NK-medewerkers hebben in 2017 veel onderzoeken uitgevoerd of deelgenomen aan wetenschappelijke samenwerkingsverbanden. Ruime aandacht was er voor GHB-verslaving, en meerdere artikelen en rapporten zijn vanuit NK over dit thema verschenen. Zo waren onze medewerkers Harmen Beurmanjer, Cor Verbrugge en Boukje Dijkstra medeauteur van het onlangs verschenen NISPA-rapport ‘GHB afhankelijkheid: ziektepercepties en behandelingsbehoeftes’: een verslag van een kwalitatief onderzoek naar ziekte-inzicht bij GHB verslaafden. Daarnaast hebben er enkele bijzonder interessante onderzoeken plaatsgevonden die we niet willen nalaten in dit overzicht te noemen:

• onderzoek naar trainingsvormen om de ‘automatische aandacht’ bij alcohol- en cannabisverslaving te beïnvloeden;
• onderzoek naar vervanging van urinecontroles door speekseltesten in de Medische Heroïne Unit;
• onderzoek naar de invloed van licht op het slaap-waakritme verslaafden;
• onderzoek naar het positieve effect van N-acetylcysteine (slijmverdunner) op de zucht naar cannabis.

Recent (vierde kwartaal) hebben op het terrein van Kwaliteit en Onderzoek de volgende ontwikkelingen plaatsgevonden. 

NK draagt bij aan Europees onderzoek naar concept Herstel

In september 2017 is een grootschalig Europees onderzoek rondom herstel bij drugsverslaving gestart. Het onderzoek gaat trajecten van personen in herstel in verschillende landen (Engeland, Schotland, Nederland en België) in kaart brengen. Onderzoeksinstituut IVO werkt hierin samen met de Universiteit Tilburg, de Universiteit Gent, de Hogeschool Gent en de Britse Sheffield Hallam University. Voor deze studie kijken we niet alleen naar individuele aspecten die herstel bevorderen of belemmeren, maar ook naar structurele factoren, zoals nationaal beleid rondom verslaving(szorg). Het eerste onderdeel van de beleidsanalyse bestaat uit het organiseren van een focusgroep, waarin onder andere NK-medewerker Cor Verbrugge participeert. Het doel is om beter zicht te krijgen op de rol en ontwikkeling van het concept ‘herstel’ binnen het beleid.

Novadic-Kentron aan de basis van succesvolle GHB-aanpak in Etten-Leur

Op basis van praktijkervaringen hebben Novadic-Kentron en de gemeente Etten-Leur een unieke gemeentelijke aanpak voor GHB-problematiek ontwikkeld, van waaruit de zorg voor GHB-verslaving wordt gecoördineerd. Bij de Etten-Leurse aanpak wordt optimaal gebruikt gemaakt van de lokale deskundigheid over GHB en de bevoegdheden van de gemeente om hulp te organiseren en regie te voeren. Aan de basis van de aanpak staan Alex van Dongen, preventiewerker bij Novadic-Kentron en Jaap Malcontent, adviseur integrale veiligheid van de gemeente Etten-Leur. De ‘Etten-Leurse aanpak’ is beschreven door Alex van Dongen, Jaap Malcontent en Boukje Dijkstra. Centrale pijlers bij deze aanpak zijn een sterke regiefunctie bij de gemeente, afstemming, maatwerk, bezieling en flexibiliteit. Een risico voor de aanpak in Etten-Leur is dat beschermd wonen buiten de regio onder druk staat.

Ontwikkelingen rondom gameverslaving

Niet elke gamer die een paar uur per dag gamet, ziet zichzelf als verslaafd. (Zie ook artikel elders in dit magazine.) Volgens Laura de Fuentes van Novadic-Kentron, kan een verslaving ook niet alleen worden vastgesteld op basis van de tijd die er eraan besteed wordt. Laura: “Net als bij andere verslavingen gaat het fout wanneer de balans met de rest van je leven wegvalt. Wij zien gamers die blaasproblemen hebben omdat ze niet meer naar het toilet willen gaan tijdens het gamen.” Ondanks het feit dat gameverslaving nog geen erkende ziekte is, investeert Novadic-Kentron veel tijd in de doorontwikkeling van een gamebehandelprotocol en het organiseren van trainingen en lezingen. Zo wordt op 30 januari tijdens het NVK (Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde) Jubileumsymposium stil gestaan bij gameverslaving en verzorgt Novadic-Kentron een bijdrage door lezingen van ervaringsdeskundigen en een workshop over het signaleren van verslaving in de praktijk. Gelukkig is er een kans dat de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) gameverslaving in 2018 zal erkennen als stoornis. Als we gameverslaving kunnen classificeren als stoornis en deze meer bekendheid krijgt, kunnen we meer mensen helpen.

Inventarisatie expertise en informatie rondom GHB-terugvalmanagement

ZonMw heeft een project gefinancierd voor de ontwikkeling van een handreiking GHB-terugvalmanagement. Daartoe wordt op dit moment gewerkt aan een literatuurstudie naar risicoprofielen en een praktijkinventarisatie van bestaande interventies. In maart zullen vier focusgroepen gehouden worden met cliënten die een half jaar abstinent zijn van GHB en met professionals die veel GHB-cliënten behandelen. Mocht u of iemand die u kent belangstelling hebben om deel te nemen aan dit project, dan kunt u contact opnemen met Evelien Joosten (Evelien.Joosten@radboudumc.nl).

Kick-off-meeting INCAS 

Op 10 november vond de kick-off-meeting plaats voor de Nederlandse tak van de International Naturalistic Cohort Study of ADHD and Substance Use Disorders (INCAS-studie). Aan dit onderzoek naar klinische kenmerken van cliënten met ADHD en een stoornis in middelengebruik, doen negen landen mee, waaronder Nederland. Novadic-Kentron participeert samen met drie andere verslavingszorginstellingen in dit onderzoek. Peter Greeven, Victor Buwalda en Xaro Sanchez waren namens Novadic-Kentron aanwezig. 

Zorgstandaarden verslaving gepubliceerd

Begin november zijn de Zorgstandaard Alcohol en de Zorgstandaard Opiaatverslaving gepubliceerd. In deze richtlijnen hebben  patiënten- en cliëntenorganisaties, beroepsverenigingen en professionals de beschikbare kennis en kunde samengebracht, met nadruk op het behandeltraject dat de cliënt doorloopt. Ook is er veel aandacht voor ervaringsdeskundigheid en het herstelproces van de cliënt. Peter Greeven was vanuit Novadic-Kentron betrokken bij de totstandkoming van de standaarden.