Succesvolle aanpak GHB-verslaving in de startblokken

Voor de meeste mensen is een opname op de spoedeisende eerste hulp een traumatische gebeurtenis. Als je in coma raakt, met loeiende sirenes wordt afgevoerd en ontwaakt in een ziekenhuisbed, dan zal je daar op zijn minst enorm van schrikken. Maar mensen met een GHB-verslaving reageren vaak totaal anders. Als ze wakker worden uit een coma, zijn ze volledig helder, staan ze op en gaan ze weer naar huis. ‘Even een GHB-slaapje,’ noemen ze het zelf. Voor hen is dit bijna normaal.

Het is natuurlijk niet normaal, het is zelfs levensgevaarlijk, maar het geeft wel aan hoe grondig een GHB-verslaving op je leven inhakt. Omdat je elke twee of drie uur GHB moet gebruiken om zeer heftige ontwenningsverschijnselen te voorkomen, zijn mensen met een GHB-verslaving altijd onder invloed. Ze voelen niet meer hoe groot hun problemen zijn. En die zijn vaak enorm: werk, wonen, relaties, vrienden, familie, financiën, gezondheid: alles ligt op zijn kop. Gemeenten en instanties, zoals de politie, wooncorporaties, zorginstellingen enzovoorts, hebben er vaak hun handen vol aan. Want hoewel de aantallen GHB-gebruikers in absolute zin klein zijn – een fractie van bijvoorbeeld het aantal problematische alcoholgebruikers – veroorzaken ze buitenproportioneel veel overlast.

Dank aan de ziekenhuizen!

De indruk bij ziekenhuizen is dat het aantal toeneemt, maar er zijn cijfers nodig om dit beeld helder te krijgen. Boukje Dijkstra, senior wetenschappelijk medewerker: “Hoeveel mensen worden opgenomen op de SEH door GHB-gebruik? Dat willen we graag weten. Daarom hebben we de Brabantse ziekenhuizen benaderd en gevraagd of ze dit wilden registreren, en alle ziekenhuizen hebben toegezegd hieraan mee te doen! Dat is echt fantastisch, want het is volledig op vrijwillige basis. We waarderen dat enorm, dit geeft ons zeer waardevolle informatie!”

Heel veel leed voorkomen

Met de cijfers willen Boukje en haar collega’s een beter beeld krijgen van de gemeenten die eruit springen wat betreft GHB-problematiek. Boukje: “Deze gemeenten willen we benaderen om samen, op basis van deze getallen, de problemen in de gemeente door GHB nog beter in beeld te krijgen, én samen te gaan werken aan een effectieve aanpak ervan. GHB-verslaving is een zeer ernstige verslaving, waarvan het behoorlijk lastig is om te herstellen. Als expertisecentrum op dit gebied doet NK veel onderzoek naar een effectieve aanpak, en daarbij zijn ook al successen geboekt: de kans op terugval is de laatste jaren een stuk kleiner dan een aantal jaar geleden, van 65% naar 50% drie maanden na detoxificatie. Maar hoe eerder je de problemen aanpakt, hoe groter de kans op volledig herstel. Je kunt dan met minder complexe interventies voorkomen dat iemand volledig afglijdt, en daarmee voorkom je niet alleen heel veel leed voor de persoon zelf én zijn of haar omgeving, maar ook veel dure politie-inzet, spoedopnames, enzovoorts.”

Wat heeft iemand nú nodig?

Behalve een goed detoxificatieprotocol, waarbij NK de dosis medische GHB langzaam afbouwt, is het vooral van belang om de omgeving goed in te richten. Boukje: “Al voor detoxificatie moet je weten waar iemand daarna terecht komt. Waar gaat deze cliënt wonen, hoe brengt hij of zij de dag door? Problemen met instanties moeten worden opgelost, onderliggende psychische problemen behandeld. Het is dan van doorslaggevend belang dat je kunt samenwerken met alle andere betrokken partijen. In Etten-Leur is hiervoor een succesvolle aanpak ontwikkeld, waarbij iedereen bij elkaar aan tafel zit. De gemeente heeft de regie, maar aan tafel zitten ook politie, ggz, verslavingszorg, maatschappelijke opvang, wooncorporaties enzovoorts.”

Alex van Dongen, senior preventiemedewerker en één van de sleutelfiguren bij deze aanpak: “Samen bekijken we: wat heeft iemand nú nodig, en wie kan dat oppakken? We schakelen heel snel, en de rollen zijn heel duidelijk. Doordat iedereen er heel dicht bovenop zit, kan meteen de juiste hulp worden ingeschakeld. Deze ‘Etten-Leurse aanpak’ willen we graag ook in andere gemeenten toepassen.”

Een nieuwe start in een nieuwe omgeving

Als meer gemeenten meedoen met deze aanpak, wordt het hopelijk ook makkelijker om herstellende GHB-verslaafden buiten hun eigen regio te herhuisvesten. Boukje: “We zien dat de kans op terugval een stuk kleiner wordt als ze na hun opname in een heel andere omgeving opnieuw kunnen beginnen. Als ze na behandeling terugkeren in hun oude netwerk, vallen ze vaak binnen enkele maanden terug. Maar een écht nieuwe start, met een andere woning, een andere dagbesteding en een ander sociaal netwerk, vergroot de kansen op succes in aanzienlijke mate. Helaas beroepen veel gemeenten zich juist op regiobinding. We hopen dat meer gemeenten onderling afspraken gaan maken, zodat plaatsing buiten de eigen regio makkelijker wordt. Uiteindelijk is daar iedereen bij gebaat, ook de gemeenten zelf! Met steun van de cijfers uit de ziekenhuizen hopen we een eerste beeld te kunnen schetsen over de verspreiding van GHB-problemen over de gemeenten. Aan de hand daarvan kunnen we weer nieuwe stappen zetten.”