Verslavingsreclassering en Forensische verslavingszorg tweede kwartaal 2017

Cliënten die verslaafd zijn en delicten hebben gepleegd en daardoor met justitie in aanraking zijn gekomen, worden bij NK begeleid door de Verslavingsreclassering en zo nodig behandeld door de Forensische verslavingszorg. Meestal gebeurt dit binnen een justitieel kader, in opdracht van of na verwijzing door het OM. Beide afdelingen hebben voortdurend oog voor kwaliteit en innovatie om ook voor deze cliënten Nieuwe Kansen mogelijk te maken. Daarbij werken we ook samen met ketenpartners aan innovatieve projecten. Hieronder enkele voorbeelden uit het tweede kwartaal van 2017. 

Landelijke studiedag Zorg en veiligheid

Op maandag 22 mei vond in de Brabanthallen een groot landelijk congres plaats over Zorg en veiligheid. Ruim 500 deelnemers uit het brede zorgveld gingen met elkaar in debat rondom de vraag welke zorg nodig is om de veiligheid op straat te vergroten voor doelgroepen als zorgmijders, mensen met complexe problematiek die met justitie in aanraking zijn gekomen, gezinnen in onveilige situaties en mensen met dreigend en gevaarlijk gedrag. Teamleider Forensische Verslavingszorg Rene Vervoort was uitgenodigd om als FVZ-expert plaats te nemen aan een van de debattafels over gebrek aan veiligheid.

In een zaal met ongeveer 75 zorgcollega’s en beleidsmakers kwamen al snel praktijkvoorbeelden naar voren. Steeds weer stuiten we bij complexe cliënten op hetzelfde probleem: wanneer zorg en ondersteuning te gefragmenteerd worden vormgegeven, kan dit direct een onveilige situatie met zich meebrengen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een situatie waarbij zorg reeds gestart is, maar door allerlei procedures huisvesting en/of uitkering nog niet geregeld zijn, omdat de cliënt in een andere regio is aangekomen. Gemeenten zijn nu begonnen voor elkaar de verantwoordelijkheden hierin waar te nemen. Rene Vervoort pleitte voor de mogelijkheid van het bieden van zorg waarbij de verschillende financieringsvormen elkaar mogen overlappen. Daarbij is het van belang dat forensische expertise wordt ingebracht binnen Zvw- en Wmo-teams, om een cliënt van wie het toezicht is afgelopen de juiste zorg te kunnen blijven bieden. Het gebrek aan een soepele overgang tussen de verschillende financieringsvormen zorgt voor een gebrek aan continuïteit van de zorg, wat een averechts effect heeft op herstel. Daarmee is de veiligheid in de samenleving niet gediend.

Reclassering aan de slag met jongeren

Al geruime tijd werkt onze VR met gedragstrainingen voor volwassenen. Deze trainingen, die wetenschappelijk onderbouwd zijn, worden verzorgd door een team van vijf speciaal opgeleide trainers. Om te onderzoeken of die trainingen ook voor jongeren geschikt zijn, is aan de verslavingsreclassering Haaglanden en Noordoost-Brabant gevraagd de gedragstrainingen als pilot te gaan uitvoeren voor groepen jongeren vanaf 16 jaar. Een eerste stap in dat traject is het informeren van medewerkers van de Raad voor de Kinderbescherming (RvK) en de Jeugdreclassering (JR) over de gedragstraining. In juni hebben in Den Bosch en Eindhoven groepen van twintig medewerkers van beide organisaties kennis gemaakt met de gedragstraining. De vijf trainers hebben de gedragstraining uitgevoerd voor de medewerkers van de RvK en de JR: zij werden in de rol van deelnemer geplaatst.

Die methode bleek goed te werken. Met veel enthousiasme schikten de deelnemers zich in hun rol en door de training aan den lijve te ondervinden, kwamen er veel vragen naar voren en werd er volop gediscussieerd. Nu de medewerkers van de RvK en de JR weten wat de training inhoudt, kunnen zij beoordelen of deze geschikt is voor de jonge delinquenten die zij begeleiden en de jeugdrechter adviseren om de training op te leggen. De verwachting is dat in september de eerste training verzorgd zal worden. Aan het eind van het jaar wordt de proef geëvalueerd. Als de training het gewenste effect sorteert, worden de gedragstrainingen voor jongeren vanaf 16 jaar landelijk uitgerold.      

Incidenten agressie en bedreiging

De medewerkers van de VR werken met een lastige doelgroep. Incidenten zijn gelukkig zeldzaam, maar toch komt het voor dat reclasseringswerkers door plotselinge woedeaanvallen van cliënten bedreigd worden of zich bedreigd voelen. Zeker als dat op vreemde bodem gebeurt, bij een bezoek aan de cliënt aan huis of als die opgenomen is op locatie van een van de ketenpartners. Onlangs vond een ernstig incident plaats in Halsteren, waarbij een medewerkster letterlijk voor haar leven moest vechten. Met succes; gelukkig is het goed afgelopen.

Dit incident was voor de 3RO (onze VR, Reclassering Nederland en de reclassering van het Leger des Heils) aanleiding om een open brief te sturen aan alle Brabantse en Limburgse instellingen waar zij over de vloer komen. De veiligheid van medewerkers heeft immers de hoogste prioriteit en is een absolute voorwaarde om optimaal te kunnen functioneren. In de brief wordt onder andere gevraagd om de volgende maatregelen door te voeren:

• De bespreking met de cliënt vindt plaats in een spreekkamer en niet op de eigen kamer.
• De reclasseringswerker wordt opgehaald en begeleid door een medewerker.
• Voor het gesprek wordt de reclasseringswerker kort gebriefd over bijzonderheden rondom de cliënt die een veiligheidsrisico geven.
• De reclasseringsmedewerker moet alarm kunnen slaan via een pieper of een alarmknop in de spreekkamer.
• De deur van de spreekkamer (of verhoorkamer op het politiebureau) is altijd open. Als dat niet toegestaan is, wordt vooraf afgesproken op welke manier de veiligheid geborgd wordt.
• Als de reclasseringswerker dat nodig acht, krijgt hij of zij ondersteuning van een medewerker van de instelling.

De 3RO gaat ervan uit dat de ketenpartners de voorgestelde maatregelen onderschrijven en dat ze er naar zullen handelen.

Verkeerstoren wordt reclasseringsbalie

In ons vorige kwartaalbericht maakten wij melding van de plannen om een van onze VR-medewerkers te stationeren bij het arrondissementsparket van het Openbaar Ministerie in Breda. De zogenoemde ‘verkeerstoren’ moest het regelcentrum worden waar keuzes worden gemaakt voor een wenselijke of logische juridische afwikkeling van strafzaken. Inmiddels is bij het parket een ruimte ingericht, is de naam ‘verkeerstoren’ vervangen door ‘reclasseringsbalie’ en is VR-collega Sjoukje Luisterburg één dag per twee weken aanwezig. Op andere dagen zijn collega’s van Reclassering Nederland en Emergis aanwezig. Voorlopig gaat het nog om een proefperiode, die bij een positieve evaluatie verlengd zal worden voor onbepaalde tijd. De medewerkers van het OM weten de weg naar de reclasseringswerkers inmiddels te vinden. Sjoukje: “In het begin is het even wennen voor de mensen van het OM, maar als we er wat langer zitten, zal er vaker een beroep op ons worden gedaan. Eigenlijk zijn we een soort vraagbaak met een adviesrol. Onze adviesrapportage over en ervaringen met het toezicht van een cliënt worden meegenomen ter voorbereiding van de zitting.”

Beschermd wonen voor FVZ-cliënten

In het nazorgtraject van cliënten werkt onze afdeling Forensische Verslavingszorg intensief samen met NovaFarm-Grip. In het kader van dagbesteding kunnen cliënten aan het werk op een van de zorgboerderijen van NovaFarm-Grip. De casemanagers van NovaFarm-Grip begeleiden de cliënten op verschillende levensgebieden, zoals wonen, sociale contacten en schuldsanering. De zorgboeren sturen de cliënten aan in het werken op de boerderij. Onlangs is het aanbod van NovaFarm-Grip uitgebreid en biedt de instelling FVZ-cliënten beschermd wonen op de zorgboerderijen, met financiering vanuit justitie. Iwan van Esch van NovaFarm-Grip: “Cliënten die daartoe gemotiveerd zijn en bij wie een redelijke slagingskans bestaat op een terugkeer in de maatschappij, worden gedurende een jaar in een beschermdwonentraject geplaatst.”

Gedurende de eerste periode gaan cliënten niet alleen van de boerderij af. Het gehele traject werken ze op de boerderij en wonen zij hier ook. De boer verzorgt de dagelijkse aansturing en werkinstructies en houdt daarnaast een oogje in het zeil. Als daartoe aanleiding is, schakelt de boer de casemanager van NovaFarm-Grip in om de cliënt te begeleiden bij problemen die zich voordoen. Gaandeweg het traject wordt met de cliënt gekeken naar de mogelijkheden om gefaseerd weer mee te kunnen gaan doen in de samenleving. Iwan: ”We werken met cliënten aan alle noodzakelijke leefgebieden. Belangrijke doelen zijn het herstellen van de verslaving, het zoeken naar zelfstandige woonruimte en opnieuw deelnemen aan het arbeidsproces of een nuttige dagbesteding.”