Ben jij gevoelig voor verslaving?

Eerst maar even dit: iedereen kan afhankelijk raken van middelen, gokken of gamen. Ook een keurig oud dametje dat altijd omringd is geweest door lieve mensen, dat een weinig avontuurlijk leven heeft geleid, nooit financiële problemen gehad, geen psychische aandoening heeft, zelden drinkt, laat staan partydrugs gebruikt… Ook zo’n lief oud dametje kan, bijvoorbeeld na een ongeluk of de dood van haar man, gemakkelijk verslaafd raken aan pijnmedicatie of kalmeringsmiddelen. Het is dan ook zonde dat verslaving nog steeds zo’n taboe is en een kleine minderheid hulp zoekt.  Maar… zo’n lief oud dametje loopt wel minder risico dan bijvoorbeeld een verwaarloosd jochie dat opgroeit in armoede. Want er zijn wel degelijk factoren die je kwetsbaarder maken voor verslaving. Hoe zit dat bij jou, ben jij gevoelig voor het ontwikkelen van een verslaving? Na het lezen van dit artikel weet je er alles van!

Heb je aanleg om verslaafd te raken?

Om helemaal met het begin te beginnen: met welke genen ben je geboren? Je kunt gevoeliger zijn voor een verslaving dan gemiddeld. Als je door jouw aanleg gevoeliger bent voor verslaving, zie je dat ook vaak in je directe familie terug.

Heb jij veel stress gehad in jouw vroege jeugd?

Aan je genen kun je niets doen, aan je vroege jeugd helaas ook niet. Als jij bent verwaarloosd in je jeugd, of je bent opgegroeid met armoede of in een situatie waarin je weinig kansen kreeg, dan hebben je hersenen zich waarschijnlijk anders ontwikkeld. Je hebt dan geleerd dat je nergens op kan rekenen. Je hersenen zijn veel stressgevoeliger, en je hebt minder vaardigheden geleerd om problemen op te lossen. Het is natuurlijk niet zo dat je dan per se een verslaving ontwikkelt, maar als je dan ook nog de ‘verkeerde vrienden’ tegenkomt, de problemen in je leven zich opstapelen en je voortdurend omringd bent door alcohol en drugs, dan krijg je wel érg veel uitdagingen voor je kiezen.

Heb je psychische problemen?

We weten dat psychische problemen een groter risico op verslaving geven. Dat geldt voor nagenoeg alle aandoeningen: (sociale) angst, depressie, psychotische stoornissen, borderline, ADHD, autisme, enzovoorts. Ten eerste kunnen psychische problemen ervoor zorgen dat je meer stress en negatieve gevoelens ervaart, wat het risico vergroot dat je verslaafd raakt. Een aantal aandoeningen zorgen er ook voor dat je minder controle hebt over je emoties en impulsen. Ook kun je minder vaardigheden hebben om met tegenslagen om te gaan en problemen op te lossen. Alcohol en drugs worden dan ook vaak ingezet om negatieve gevoelens te dempen of als ‘zelfmedicatie’, bijvoorbeeld om meer rust in je hoofd te krijgen. Helaas geven genotmiddelen op de korte termijn wel even verlichting, maar op langere termijn zorgen ze alleen maar voor meer stress en meer problemen. Wat voor psychische problemen geldt, geldt ook voor een verstandelijke beperking. Als je de wereld om je heen moeilijker kunt begrijpen, ervaar je ook meer onveiligheid en stress. Mensen met een verstandelijke beperking worden bovendien ook vaker misbruikt door anderen.

Heb je tegenslagen en traumatische gebeurtenissen meegemaakt?

Zelfs als je ‘goede kaarten’ hebt gekregen, kan je toch te maken krijgen met tegenslag en trauma. Geweld, schulden, verlies van werk, geliefden of inkomsten, ongelukken of andere persoonlijke catastrofes: het kan ertoe leiden dat je je toevlucht neemt tot verdovende middelen, of tot overmatig gebruik van middelen die je tot dan toe met mate gebruikte, zoals alcohol.

Hoe ziet jouw sociale omgeving eruit?

Om tegenslagen in het leven op te vangen, is het belangrijk dat je een goed en steunend netwerk hebt. Als jij mensen hebt op wie je kunt rekenen en die je helpen bij tegenslagen, dan is de kans kleiner dat je je toevlucht neemt tot middelen. Ook jouw (sub)cultuur speelt een rol en de normen die daar gelden voor gebruik van alcohol en drugs. Een grote zorg is bijvoorbeeld dat onder jongeren drugsgebruik tegenwoordig sterk is ‘genormaliseerd’.

Welke middelen ga je gebruiken?

En ten slotte is er ook nog verschil in middelen. Heroïne is bijvoorbeeld zeer verslavend: veel verslavender dan bijvoorbeeld alcohol. Maar ook de beschikbaarheid speelt een grote rol. Want omdat iedereen makkelijk aan alcohol kan komen, raken per saldo toch veel meer mensen in de problemen door alcohol dan door heroïne. Het gaat dan niet alleen om legaal of goedkoop. Als jij je vaak in een omgeving bevindt waar je heel makkelijk aan allerlei (illegale) drugs kunt komen, dan is die beschikbaarheid voor jou ook heel groot.

Vicieuze cirkels

We hebben deze factoren allemaal netjes op een rijtje gezet, maar uiteraard beïnvloeden ze elkaar ook. Zo kunnen psychische aandoeningen je kans op verslaving vergroten, maar heeft middelengebruik ook weer een negatieve invloed op je psychische klachten. En overmatig gebruik kan leiden tot allerlei problemen in het leven, waardoor je zoveel tegenslagen te verwerken krijgt, dat de kans op middelenmisbruik ook weer groter wordt. Je kunt zo gemakkelijk in een vicieuze cirkel terecht komen. Daarom is de visie bij Novadic-Kentron dat al die problemen bij de behandeling moeten worden aangepakt. We werken vanuit het biospsychosociaal model, dat al aangeeft dat er biologische, psychologische en sociale oorzaken zijn bij een verslaving. En bij behandeling en begeleiding helpen we je met herstel op alle levensgebieden.

Ben je geschrokken van deze opsomming omdat je veel ‘slechte kaarten’ hebt? Onthoud dan dat het gaat om risico’s en kansen, niet om zekerheden. Maar als jij je al in een ‘risicozone’ bevindt, is het wel verstandig om op tijd hulp te zoeken voor je problemen. Je kunt ons altijd even bellen voor advies op 073-689 90 90!