Na een aantal moeilijke jaren heeft NK zich flink hersteld. Ons rendement is bijna op orde, dankzij een ingrijpende reeks maatregelen en de tomeloze inzet van onze medewerkers. Hoewel onze reserves nog beperkt zijn en we dus kritisch moeten zijn met onze investeringen, kunnen we wel weer meer de focus leggen op kwaliteit. Doorontwikkelen van ons personeel heeft daarbij een hoge prioriteit, zodat wij onze cliënten en hun omgeving, onze ketenpartners en financiers, optimaal kunnen blijven ondersteunen bij hun vraag. Wij willen toonaangevend blijven en die expertise voor u beschikbaar stellen!

Ook investeren we in onze kernwaarde Fijn behandeld. We zullen de wachttijden verder inkorten en meer ervaringswerkers inzetten die aanvullend aan onze zorg ondersteuning bieden aan cliënten. Met onze samenwerkingspartners, zoals gemeentes en ggz-instellingen, zullen wij intensiever kijken naar hun behoeften, zodat wij op maat behandeling en ondersteuning aan kunnen bieden. Zo werken we aan topklinische verslavingszorg, uitstekende BasisGGZ en expertise op het gebied van GHB. Ook zullen wij ons richten op het beter bereiken van doelgroepen zoals mensen met een licht verstandelijke beperking en ouderen.

Daarnaast is het doorbreken van stigma’s rondom verslaving een belangrijk thema. Stigma’s maken het herstellend verslaafden moeilijk om volledig in te maatschappij te re-integreren, bijvoorbeeld bij het zoeken naar nieuw werk of het versterken en uitbreiden van hun netwerk. Om het verhaal, de talenten en sterke kanten van herstellend verslaafden te laten zien, werkt NK mee aan veel projecten en initiatieven op dit gebied, zoals de theatervoorstellingen Who Cares, waarbij professionele theatermakers en ervaringsdeskundigen samenwerken.

Dit jaar onderzoeken we samen met de Dutch Design Foundation mogelijkheden om ook via dit platform het thema destigmatisering onder de aandacht te brengen, in een samenwerkingsverband tussen ontwerpers en ervaringsdeskundigen. En aan het begin van het nieuwe jaar organiseren we samen met theatergezelschap Coup Cura HUNKER, een boeiende nieuwjaarsbijeenkomst in alle  grote gemeentes van Brabant voor medewerkers, samenwerkingspartners en andere geïnteresseerden. De uitnodiging volgt!

In dit kwartaalbericht meer optimistische en hoopvolle berichten. Ik wens u veel leesplezier!

Walther Tibosch
Bestuurder NK

Cocaïne: misschien wel de drug met het meest ‘glamorous’ imago. Filmsterren die een lijntje snuiven op een party, de drug van het grote geld, van donkere zonnebrillen en Italiaanse maatpakken, van nachtclubs, jachten en limousines. Dit is het beeld dat films en series ons voorschotelen, maar wat is er van waar? Wie gebruiken cocaïne en waarom? Welk beeld blijft er overeind van de snelle wereld van de cocaïne? Verrassend veel nog eigenlijk… 

Luxe drug

Drugsexpert Charles Dorpmans: “Ja, cocaïne wordt zeker wel beschouwd als ‘luxe drug’. Dan heb ik het even niet over basecoke, dat wordt gerookt door vooral harddrugsgebruikers, maar over snuifcocaïne. Cocaïne wordt door een brede doelgroep recreatief gebruikt, met het zwaartepunt op mensen van eind twintig, begin dertig en wat ouder. Dus niet zozeer op dance-evenementen, maar vooral in het reguliere uitgaanscircuit zoals clubs en bars. Cocaïnegebruikers zijn vaak hardwerkende mensen die wat te besteden hebben, want cocaïne is duur. Een gram cocaïne kost vijftig tot zestig euro. Daar kun je als beginnende gebruiker tien keer van snuiven, dat jaag je er in een avond zo doorheen. Naast de drank natuurlijk, want veel cocaïnegebruikers drinken er ook veel bij.”

Advocaten, artsen en snelle ICT’ers

“Cocaïne geeft een enorme boost aan je ego, je voelt je helemaal het mannetje, je voelt je beter, sneller, creatiever. Je barst van het zelfvertrouwen en de energie. In deze prestatiegerichte consumptiemaatschappij kan de verleiding van cocaïne groot zijn. Je moet erbij horen, je moet de beste zijn, je moet een topleven hebben. Daarom wordt cocaïne ook veel gebruikt buiten het uitgaansleven, door veel verschillende mensen, bijvoorbeeld advocaten, artsen, snelle ICT’ers…”

Van ‘hip’ naar ‘loser’

“Maar het probleem met cocaïne is dat de egoboost maar dertig minuten werkt en een enorme craving veroorzaakt om opnieuw te gebruiken. Als de cocaïne is uitgewerkt, voel je je somber en depressief. De neiging om dan opnieuw te gebruiken is groot, en zo raak je langzaam maar zeker verslaafd. Zo krijg je het typische beeld van de succesvolle man of vrouw die alles had, maar door de verslaving ook alles kwijtraakte. Geld, bezittingen, maar ook je gezondheid. Je kunt niet meer zonder, maar cocaïne put je energiereserves uit en je conditie holt nog sneller achteruit doordat je vaak ook slecht eet. Bovendien veroorzaakt cocaïne ook problemen met hart en bloedvaten, zeker in combinatie met alcohol. Als het versneden is, komen daar nog allerlei gevaarlijke gezondheidsrisico’s bij. Gelukkig zien we de versnijding met Levamisol – dat is een ontwormingsmiddel voor dieren – wat teruglopen.”

“Als je afhankelijk bent geworden van cocaïne, raak je snel diep in de problemen. Je bent ziek en verslaafd. Vanwege je geldproblemen kom je sneller in aanraking met criminaliteit, je wordt eenzamer, je komt nergens meer. En terwijl een recreatieve cocaïnegebruiker in bepaalde kringen een hip imago kan hebben – iemand die erbij hoort, iemand die geld genoeg heeft om zich deze levensstijl aan te meten – verandert dat volslagen als iemand afhankelijk wordt van cocaïne. Dan word je door diezelfde kringen ineens beschouwd als een loser. Maar voor cocaïnegebruik kies je zelf, voor cocaïneverslaving niet. Toch laat iedereen je dan vallen, terwijl je dan juist hulp nodig hebt.”

Niet normaal

“Cocaïneverslaving is lastig te overwinnen, omdat je zo gewend bent geraakt aan die onmiddellijke, snelle en intense beloning. Maar met een goede behandeling kun je wel herstellen van een cocaïneverslaving. Vaak moet je daarbij je leefstijl volledig veranderen. De plekken waar je altijd kwam, de mensen die je toen zag, daar kun je beter ver vandaan blijven. Je moet weer leren te genieten van andere beloningen die langer op zich laten wachten dan de snelle kick van de cocaïne. Ook moet je leren om weer op jezelf te vertrouwen en niet op de kunstmatige egoboost die cocaïne je geeft. En ten slotte is het verstandig om te stoppen met drinken, omdat alcohol ook zucht naar cocaïne kan oproepen.”

“We zullen moeten blijven focussen op het voorkomen van verslaving, vooral in de huidige tijdgeest van normalisering van alcohol- en drugsgebruik. Er zijn gelukkig nog altijd veel meer mensen die niet gebruiken dan wel, maar weinig mensen kijken ervan op als iemand toegeeft dat hij of zij wel eens een snuifje heeft gebruikt. Maar cocaïne gebruiken is nooit normaal, en zeker niet hip.”

Het valt niet mee om te herstellen van een verslaving, laat staan als je een licht verstandelijke beperking (LVB) hebt. Mensen met een LVB zijn vaak erg beïnvloedbaar, waardoor ze kwetsbaar zijn voor misbruik. Ze kunnen moeilijker beslissingen nemen voor de lange termijn en de motivatie is ook bij hen vaak wisselend. In een maatschappij die steeds ingewikkelder wordt, is de verleiding groot om ‘ja’ te zeggen tegen drugs en alcohol en zo alle problemen te ‘vergeten’. Sociotherapeute Carolien Staaks vertelt over deze kwetsbare, stoere, vriendelijke, boze, lieve, complexe doelgroep en wat zij nodig hebben. 

Ingewikkelde maatschappij

Carolien: “Dit is een doelgroep met heel veel problemen: ze hebben een verslaving, cognitieve en psychiatrische problemen en vaak zijn ze ook getraumatiseerd. Ze worden enorm overvraagd. De maatschappij is veel ingewikkelder geworden. Je moet tegenwoordig van alles zelf regelen, meestal digitaal. Denk bijvoorbeeld aan je belastingen, gemeentezaken, enzovoorts. Met openbaar vervoer kun je alleen nog reizen met de OV-chipkaart. Procedures en regeltjes zijn vaak complex en omslachtig. Voor mensen met een LVB is dat allemaal niet te behappen, en vaak beginnen ze er niet eens meer aan, waardoor kleine problemen enorm uit de hand lopen. Dat leidt vaak tot onbegrip en conflicten. Je ziet ook lang niet altijd aan iemand dat hij of zij een IQ heeft van 60 of 70. Ze zijn soms verbaal heel sterk, maar als je dan doorvraagt, blijkt toch dat ze heel veel niet begrijpen. Maar ze begrijpen heus wel hoe de maatschappij hen ziet. Hulp vragen is dan ook moeilijk. Ze willen hun problemen niet accepteren, willen ook geen gezichtsverlies lijden. Uit pure machteloosheid worden ze soms boos, maar eigenlijk zit er dan vooral onmacht onder.”

Knokploeg

“Deze cliënten zijn ook vaak erg beïnvloedbaar. Zo had ik een cliënt – een grote, stoere vent onder de tatoeages – die door zijn ‘vrienden’ werd ingezet als eenmansknokploeg. Dat deed hij om er maar bij te horen. Dat is schrijnend. Je kunt je ook goed voorstellen dat zo iemand onder groepsdruk alcohol of drugs gaat gebruiken, en dan is dat uiteindelijk het enige waar ze nog van genieten. Maar de problemen worden hier natuurlijk niet minder door. Veel cliënten met LVB wonen begeleid, en het gebruik heeft dan ook zijn weerslag op de woongroep. Een cliënt onder invloed kan boos of agressief zijn en dat maakt andere cliënten bang.”

Gevaarlijke situaties

“Ook de medewerkers in de LVB-sector, de begeleiders op zo’n woongroep, weten soms niet hoe ze hiermee om moeten gaan. Ze hebben vaak ofwel geen beleid, ofwel een zerotolerancebeleid. Wat er gedaan wordt, is sterk afhankelijk van de begeleiders. Die brengen zichzelf soms ook in gevaarlijke situaties, door midden in zo’n crisis bijvoorbeeld alle drank van de kamer weg te gaan halen. Goed om het gebruik bespreekbaar te maken, maar misschien niet op zo’n moment…”

Niveau van een kind, maar volwassen problemen

“Voor ons is samenwerking met de LVB-sector enorm belangrijk. Wij hebben de expertise voor het behandelen van verslaving, zij hebben veel kennis over en ervaring met de doelgroep. Zij leren ons wat een cliënt kan of niet kan, want dat is niet altijd te zien aan de buitenkant, en de onderlinge verschillen zijn groot. Ook de juiste bejegening is belangrijk. Deze cliënten hebben op sommige gebieden een niveau van een kind, maar hebben wel de problemen van een volwassene. Ze hebben moeite met lange gesprekken over hun problemen, maar je moet hen wel met respect behandelen en betrekken bij beslissingen. Andersom weten wij veel over middelen en verslaving, en wij kunnen medewerkers van een instelling of woonvoorziening leren omgaan met het middelengebruik. En natuurlijk behandelen wij de cliënt voor zijn of haar verslaving. Zo is er voor onze doelgroep een aangepaste cognitieve gedragstherapie, die is ontwikkeld door deskundigen op LVB-gebied, en bieden we ook behandelingen zoals Mindfulness.

Knuffels

“Als een cliënt bij ons opgenomen wordt op de afdeling LVB, proberen we hem of haar weerbaarder te maken. De therapieën zijn in principe dezelfde als bij de reguliere afdelingen, maar ze duren korter en we maken meer gebruik van herhaling en van plaatjes en pictogrammen. We proberen vooral te werken aan de motivatie, en ook is het ‘clean’ worden natuurlijk een belangrijk doel. Ook werken we aan verzorging en gezond eten en een goede dagstructuur. We proberen de cliënt handvatten mee te geven en oefenen ook samen in moeilijke situaties. We bieden therapie aan, maar ook niet te veel. Ontspanningstherapie, creatieve therapie en agressieregulatietraining werken vaak goed bij deze cliënten. Ook werken met beloningen is bij deze doelgroep vaak erg effectief. Op de kliniek hebben we bijvoorbeeld een beloningskast met allerlei kleine cadeautjes: boekjes, knuffels, huisdecoratie of verzorgingsproducten. Als ze bijvoorbeeld een hele week op tijd een urinecontrole hebben gedaan met goed resultaat, mogen ze daar iets uit kiezen. Het zijn kleine dingen, maar het werkt heel goed.”

Schone lei

“Maar misschien wel het belangrijkste is om een goed plan te maken voor na de behandeling. Duurzaam weerbaar maken van deze cliënten is vaak niet haalbaar. Ze hebben veel herhaling nodig en steun vanuit het netwerk. We willen meer gaan inzetten op transmurale zorg: voorafgaand aan opname en ook in het bieden van nazorg in de thuisomgeving. Natuurlijk geldt voor elke cliënt dat steun uit het netwerk heel belangrijk is, maar voor deze doelgroep geldt dat nog meer. Ze zijn zo beïnvloedbaar: het is belangrijk dat die invloed positief blijft! Dus werken we samen met de cliënt maar vooral ook met de andere begeleiders uit de LVB-sector aan een plan op het gebied van gezondheid, wonen, dagbesteding enzovoorts. Soms is het beter als iemand bijvoorbeeld naar een andere woongroep gaat, met een schone lei begint.”

Niet-aangeboren hersenletsel

“Met de juiste behandeling en begeleiding kan het heel goed gaan. Zo had ik een cliënt met een cocaïneverslaving, een man van een jaar of vijfentwintig met niet-aangeboren hersenletsel na een ongeluk. Hij had alles opnieuw moeten leren, maar had nog steeds problemen met onder meer zicht, concentratie en energie. We kwamen erachter dat hij vooral cocaïne gebruikte omdat hij zijn beperkingen niet kon accepteren. Daar hebben we dus aan gewerkt. Op de afdeling ging het heel goed met hem, hij was gemotiveerd en kon ook steeds beter accepteren wat er met hem aan de hand was. Na de behandeling ging hij terug naar zijn eigen woning. Daar heeft hij met wat klussen echt een eigen plekje gemaakt. Er stond goede begeleiding voor hem klaar en hij had goede dagbesteding. Dit is een mooie illustratie van hoe behandeling door ons en begeleiding vanuit de sector prachtige resultaten op kunnen leveren.”

De meest charmante doelgroep

“Het is geen gemakkelijke doelgroep, maar ik wil nog wel benadrukken dat het wel een erg leuke doelgroep is om mee te werken. Als je aansluiting hebt gevonden, als je het vertrouwen hebt gewonnen, krijg je er ook heel veel voor terug. Het zijn vaak de meest charmante, liefste en vriendelijkste mensen met wie je kunt werken.”